Al 100 jaar de grootste spirituele uitgeverij van Nederland
Laatste update door Obe Alkema op 11 maart 2024
Maak jezelf los van de invloed die je familie op je uitoefent en ga je eigen weg. Kom er met 'Familiepatronen doorbreken' achter hoe jouw familiesysteem werkt.
Je familie of gezin kan de bron van de grootste vreugde zijn, maar evengoed het levensgebied waar je de grootste worstelingen tegenkomt. Dat heeft volgens Elaine Carney Gibson alles te maken met de familiedynamieken en -systemen die de interpersoonlijke relaties tussen de verschillende familie- en gezinsleden vormgeven.
Hoewel we in de 21ste eeuw vaak verder weg van familie wonen, hebben familiesamenstellingen nog altijd een enorme invloed op ons leven en ál onze relaties. Het trekken en duwen tussen familieleden – zelfs op afstand! – is een belangrijke factor die ten grondslag ligt aan menselijk gedrag.
In Familiepatronen doorbreken geeft Gibson de nodige achtergronden en tools, zodat jij je gezin of familie kunt ontcijferen en meer inzicht in jezelf en iedereen met wie je een relatie onderhoudt krijgt. Hoe meer begrip en besef je van deze invloeden hebt, hoe beter je in staat bent om te kiezen wie en hoe je wilt zijn, en hoe je met anderen wilt omgaan.
De familiesysteemtheorie, waarop Gibson zich baseert in Familiepatronen doorbreken, probeert in kaart te brengen hoe het functioneren, de patronen en de ontwikkeling van je familie jou in het verleden hebben beïnvloed en dat nog steeds doen. Denk bijvoorbeeld aan de waarden en overtuigingen die je van huis uit hebt meegekregen, hoe je jezelf ziet en in de wereld staat of je emotionele capaciteiten.
We worden ‘geprogrammeerd’ door wat we zien, horen en ervaren.
Deze therapie kwam op in de jaren zeventig – Gibson was een van de eerste beoefenaars – en ging niet zozeer uit van het individu op zich, maar richtte zich op de relaties die dat individu onderhoudt en in welke systemen die beweegt. Het is een relationeel model om de menselijke psyche te begrijpen.
Je kunt onmogelijk weten wie je als persoon bent zonder je oorspronkelijke familie te begrijpen. Wat je als kind overkwam en met wie je omging heeft mede bepaald wie je als volwassene bent geworden. Onze gedachten nu zijn beïnvloed door onze vroegere ervaringen.
Je deelt niet alleen een geschiedenis met je familieleden, maar ook aannamen en overtuigingen over jezelf, anderen en hoe de wereld in elkaar zit. In onze familie leren we hoe we op een zorgzame, koesterende en ondersteunende manier met elkaar omgaan, of juist hoe we dat op een kwetsende, schadelijke en destructieve manier doen.
In Familiepatronen doorbreken licht Gibson de belangrijkste dynamieken uit. Zo gaat het over hiërarchische verhoudingen, communicatiestijlen, driehoeksverhoudingen, trouw en schuld, maar ook over het mijnenveld van familiegeheimen en generationeel trauma.
Of je nu veilig gehecht bent in een gemoedelijk gezin of juist een jeugd met een of meerdere traumatische ervaringen hebt gekend: iedereen maakt traumatische dingen mee, ervaart verlies of emotioneel leed en komt stroef lopende relaties in hun familie tegen.
Wat ook voor iedereen geldt: je hebt het vermogen om te herstellen van ervaringen die impact gehad hebben en de wonden die je opgelopen hebt, zodat je in je latere leven je eigen weg kunt gaan en je kunt losmaken van de invloed van je familiegeschiedenis.
Communicatie is cruciaal in het onderhouden van relaties en het verwerken wat er om je heen gebeurt. We kunnen intimiteit ontwikkelen, overleven, productief zijn, emoties uiten en rationeel nadenken dankzij onze communicatieve vaardigheden. Hoe kan het dan dat communicatie zo vaak uitmondt in miscommunicatie?
Er zit vaak een groot verschil tussen de woorden die we gebruiken en de boodschap die we ermee afgeven: emoties, vóóral de negatieve, laten we doorgaans non-verbaal merken, terwijl we verbaal doen alsof er niets aan de hand is. Onze communicatie is dan niet congruent, schrijft Gibson.
Congruent zijn in onze communicatie is een van de manieren om met elkaar te communiceren. Je kunt ook denken aan een verzoenende modus. Dan reageer je als een pleaser. Je kunt ook beschuldigend communiceren of altijd je gelijk willen halen. Deze dominante vormen vinden hun tegendeel in het superredelijk willen zijn of jezelf overbodig maken.
Een incongruente communicatiestijl is verwarrend en frustrerend, omdat de boodschap onduidelijk en ambigu is, zéker voor een kind. Het geeft een onveilig gevoel, waarbij je niet goed weet waar je aan toe bent en welke ruimte je in mag nemen. Vaak delen mensen belangrijke gedachten en gevoelens niet, omdat ze bang zijn dat de ander daardoor van streek zal raken of dat ze zullen worden afgewezen.
Gezonde communicatie wordt in de weg gezeten door allerlei ongeschreven wetten of destructieve manieren van praten, zoals het veelvuldig maken van verwijten, etikettering (je wordt gelabeld en bent niet meer dan dat), scheldpartijen, onhaalbare eisen, dreigingen, zwijgen of passief-agressief reageren. Al deze manieren van communiceren zijn allesbehalve constructief en doen meer kwaad dan goed.
Heb je geen contact meer met je familie? Wordt er alleen maar gezwegen? Kom erachter wat de impact van vervreemding is in dit artikel over Breuklijnen in de familie.
Meen wat je zegt en zegt wat je meent, kreeg Gibson van haar vader te horen. Ze vindt het een goede leefregel, omdat je jezelf en je emoties serieus neemt. Bovendien getuigt het ook van interesse in een ander, wanneer je op een eerlijke, open en vriendelijke manier in contact treedt. Het is natuurlijk wel belangrijk dat je hiervoor de ruimte krijgt.
Nadat ze een aantal casussen besproken heeft, geeft Gibson een aantal tips om gezond te communiceren. Zorg ervoor dat je aanwezig bent en oogcontact met de ander maakt. Neem de tijd. Het is heel belangrijk om te luisteren naar wat de ander te zeggen heeft, maar zorg er ook voor dat je jouw verhaal kunt delen. Onmisbaar hiervoor is dat je je verantwoordelijkheid neemt.
Als je echt gezond wilt communiceren, bedenk dan dat het een gezamenlijke onderneming is.
Moet een familiegeheim geheim blijven of onthuld worden? Meestal bewaren mensen een geheim omdat ze denken dat ze iets te verliezen hebben als anderen dat geheim zouden kennen; ze willen zichzelf dus beschermen. Het kan ook zijn dat mensen besluiten iets geheim te houden omdat ze anderen willen beschermen.
Gibson maakt een onderscheid tussen geheim en privacy. Is het geheim relevant of wordt er gelogen en bedrogen om het geheim geheim te houden? In het laatste geval tast het geheim de zuiverheid van de relatie aan. Ze zijn toxisch en risicovol en soms ronduit gevaarlijk, bijvoorbeeld wanneer het gaat om misbruik en misdrijven.
Of een geheim nu onthuld wordt of geheimgehouden blijft, het zal hoe dan ook problemen veroorzaken. Dat komt door de schaamte die ermee gepaard gaat.
Destructieve geheimen die het daglicht niet mogen zien gaan gepaard met sterke gevoelens van schaamte, zeker bij degene die het betreft.
Schaamte kan het gevolg zijn van iets wat je gedaan hebt, overkomen bent of iets wat je hebt nagelaten (of denkt te hebben nagelaten). Daar komt dan nog de schaamte van de geheimhouding (en het leven met een geheim) bij.
Je kunt je ook plaatsvervangend schamen, bijvoorbeeld als een ouder of familielid alcoholist is of zich schandelijk gedraagt. Kinderen zijn geneigd te denken dat zij verantwoordelijk of ‘slecht’ zijn omdat een volwassene in hun leven hen op een of andere manier heeft mishandeld of misbruikt, verlaten of gekwetst.
Die verantwoordelijkheid ligt echter niet bij hen, schrijft Gibson. Het is van cruciaal belang dat ze dit inzien, compassie voor zichzelf hebben en goed voor zichzelf zorgen. Pas dan is het mogelijk om de ander te vergeven, mocht daar behoefte aan zijn.
Let wel: vergeven is niet direct vergeten. Vergeving betekent niet dat je jezelf of een ander niet toerekenbaar houdt.
Niemand kan op zichzelf staan. We zijn biologisch geprogrammeerd om vanaf het begin van ons bestaan behoefte te hebben aan verbinding. We worden beïnvloed door anderen, en wij beïnvloeden op onze beurt andere mensen.
Het doel van Familiepatronen doorbreken is je bewust worden van ongeschreven regels en je ontdoen van ongezonde bagage. Groei, verandering en herstel staan centraal. Je komt er met behulp van de uiteenlopende voorbeelden en constructieve tips en inzichten van Gibson achter hoe jouw familiesysteem werkt.
Haar kennis stelt je in staat de persoon te zijn die je graag wilt zijn, zowel in je eigen leven als binnen het familiesysteem waarin je bent grootgebracht.
‘Familiepatronen doorbreken’ van Elaine Carney Gibsen door je de ongeschreven regels uit je familie herkennen en loslaten
Bestel nu jouw exemplaar voor € 23,50 met gratis verzending.
Wil je meer lezen over interpersoonlijke relaties en het doorbreken van familiepatronen? Bij AnkhHermes hebben we nog veel meer boeken over deze en aanverwante onderwerpen.
