Al 100 jaar de grootste spirituele uitgeverij van Nederland
Laatste update door Marjan van Druenen op 29 april 2024
Opgroeien met narcistische ouders achtervolgt je tot ver in je latere leven. Kom er met Karyl McBride achter hoe je je door narcisme verstoorde opvoeding kunt helen.
Narcisme is een diepe en destructieve stoornis met verwoestende effecten. Het omvat veel meer dan arrogantie of egocentrisme. Volgens veel deskundigen is het een onbehandelbare aandoening. Maar wat doet het eigenlijk met anderen die dicht bij iemand met narcisme staan of zelfs opgroeien met narcistische ouders?
Karyl McBride, een van de belangrijkste autoriteiten op dit gebied, is een andere mening toegedaan. In Houdt het dan nooit op vertelt ze over schrijnende verhalen over opgroeien in een narcistisch familiesysteem en biedt ze helende oefeningen aan om los te komen van narcistische ouders.
Kom er in deze bespreking van Marjan van Druenen achter hoe het is om op te groeien met narcistische ouders.
Narcistische ouders zijn zich meestal niet bewust van hun psychologische beperkingen en de ernstige schade die ze toebrengen. Door hun onvermogen om vanuit onvoorwaardelijke liefde en empathie met hun kroost om te gaan, laten ze diepe sporen na.
De belangrijkste kenmerken van narcistische ouders zijn hun gebrek aan empathie en het onvermogen om aan de emotionele behoeften van hun kinderen tegemoet te komen. Deze sporen kunnen daadwerkelijk jouw emotionele en fysieke gezondheid aantasten.
Narcistische ouders zijn er altijd … als ze jóú nodig hebben
Karyl McBride is een Amerikaanse relatie- en familietherapeut. Ze heeft jarenlange ervaring met de hulp aan slachtoffers van narcistische mishandeling. Het is haar levenswerk om lezers die in een narcistisch gezin zijn opgegroeid een manier aan te reiken om de cyclus van familietrauma’s te beëindigen en hun psychologische en emotionele gezondheid te herstellen.
Haar eerste uitgave Zal ik ooit genoeg goed genoeg zijn heeft al veel, voornamelijk vrouwelijke lezers geholpen. Dit boek zal een nog groter bereik hebben.
Het is een overzichtelijk boek in drie delen. Een zorgvuldig samengesteld geheel, waarbij je in het eerste deel inzicht krijgt in de dynamiek van het gezinssysteem, het tweede deel ingaat op de invloed van narcistisch ouderschap en in het laatste deel je zelf aan de slag gaat om tot heling te komen.
Openlijk narcisme is bij de meeste mensen reeds bekend. Hierbij komt iemands narcistische persoonlijkheid duidelijk naar voren. Hun eigenbelang staat merkbaar boven die van een ander. Onbekender is de variant verborgen narcisme. Zo’n ouder gaat veel subtieler te werk, bijvoorbeeld door te manipuleren zonder dat je het eigenlijk in de gaten hebt. Beide vormen hebben dezelfde uitwerking.
Daarnaast zijn er twee basistypen narcistische ouders: de controlerende en de negerende ouder. Dat beide typen schadelijk zijn voor het opgroeiende kind is evident. Narcisten missen het vermogen om vanuit liefde of empathie met hun kind om te gaan. Hij of zij kan zich niet in de gevoelens van anderen inleven, ook niet van het eigen kind.
Narcistische ouders is het niet vreemd alle aandacht naar zich toe te halen. Het gevolg is dat het kind daardoor geen eigenwaarde ontwikkelt en het zich minderwaardig gaat voelen. Veelal wordt er in het gezin niet rechtstreeks met elkaar gecommuniceerd maar vía elkaar. Kinderen hebben niet in de gaten wat er mis is, maar krijgen een akelig gevoel dat er iets niet klopt.
De ouder wil deze zelftwijfel van het kind maar al te graag in stand houden, waardoor het makkelijker te manipuleren is. Wellicht herken je dat je voortdurend op je tenen moet lopen, steeds weer twijfelt aan je eigen verstandelijke vermogens en niet jezelf kunt zijn. De buitenwereld zal het niet snel doorhebben, want iedereen in het gezin is gewend om de schone schijn op te houden. Dit alles is o-n-t-z-e-t-t-e-n-d verwarrend!
Deze dynamiek kun je ook tegenkomen in je relaties of op andere vlakken. Benieuwd hoe je dat narcistisch misbruik kunt helen? Lees hier het artikel over het helen van narcistisch misbruik.
McBride laat zien hoe de disfunctionele gezinsdynamiek eruitziet, hoe er gecommuniceerd wordt en welke tactieken er gebruikt worden door de narcistische ouder. Dit doet ze door illustraties van gebeurtenissen uit haar praktijk te delen en door haar kennis in te zetten.
In het gezin zijn er veel ongezonde uitgesproken en onuitgesproken regels. Deze vier regels hebben alle narcistische gezinnen met elkaar gemeen:
1. Laat je ware gevoelens nooit zien
2. Houdt het imago van het perfecte gezin in stand, want hoe je op de buitenwereld overkomt is belangrijker dan wie je bent of hoe je je voelt.
3. De behoeften van de ouder zijn belangrijker dan jouw behoeften.
4. Kinderen hebben geen recht op grenzen of privacy.
De schijn van perfectie wordt als dekmantel gebruikt voor de tekortkomingen van de narcist, dus het is not done om aan de buitenwereld te laten zien hoe alles er werkelijk aan toe gaat. Eigenlijk draait alles om de narcistische ouder en komen kinderen er meestal later achter dat zelfs de gedachten in hun hoofd niet van henzelf waren.
De opbouw van Houdt het dan nooit op is gelijk aan hoe de auteur de therapie met haar cliënt zou benaderen. Het begint met het begrijpen van je familieverleden, gaat door met onderzoeken hoe het verleden jou en je mentale gezondheid gevormd heeft en eindigt met het helingsproces.
Het is wenselijk om het in deze volgorde te lezen, hoewel de verleiding groot zal zijn meteen bij het laatste hoofdstuk ‘Heling en zelfbevrijding’ te beginnen. Voor wie nog twijfelt of er sprake was van narcistisch ouderschap is er een uitgebreide lijst met kenmerken beschikbaar, evenals een opsomming van de gevolgen van onveilig ouderschap.
Een van de effecten van narcistisch ouderschap is CPTSS, complexe posttraumatische stressstoornis. Dit is een vorm van PTSS, maar duurt langer en de symptomen zijn ernstiger.
Doorgaans is er sprake geweest van langdurig traumatische ervaringen, waar je niet aan kon ontsnappen. Symptomen van CPTSS zijn onder andere: moeite met het reguleren van emoties, een negatief zelfbeeld en problemen met het aangaan van gezonde relaties.
Trauma dat in een lichaam wordt opgeslagen kan een fysieke uitwerking krijgen: auto-immuunziekten, migraine, prikkelbaredarmsyndroom of artritis om maar wat te noemen. Helaas gebeurt het geregeld dat kinderen een verkeerde diagnose krijgen. Ze zijn immers zo gewend om de schijn op te houden waardoor onderliggend emotioneel trauma niet herkend wordt.
Ieder mens heeft het nodig om gezien, gehoord, geliefd en goedgekeurd te worden. Deze vier G’s worden door narcistische ouders compleet genegeerd. Hierbij draait het om acceptatie om wie je bent als mens, niet om wat je deed.
Hoe hard je ook je best deed, óf je ouders waren jaloers op je óf het werd genegeerd.
Onveiligheid vierde hoogtij in het gezin. Jij moest je op emotioneel vlak afstemmen op je vader of moeder, terwijl je nooit geleerd hebt hoe je zelf met emoties om moet gaan. Jouw realiteitszin is verstoord, net zoals je eigenwaarde. Veranderlijkheid in het gedrag van narcistische ouders heeft ervoor gezorgd dat je altijd op je hoede was en je een blijvend gevoel had van nooit goed genoeg te zijn.
Herken je dit? Het wordt nu tijd dat je verantwoordelijkheid gaat nemen voor je eigen gedrag en welzijn. Het wordt tijd dat je jezelf psychologisch losmaakt van je ouder(s) en je zelfbewustzijn en ik-besef gaat ontwikkelen.
Worden wat je altijd was, zou grondlegger van de analytische psychologie C.G. Jung zeggen. Dit innerlijke proces moet ieder mens doorlopen, maar wordt door de narcistische ouder ondermijnd.
‘Ik kan niet op anderen vertrouwen’ was steeds weer de boodschap.
Er is hoop: je kunt helen van narcistisch misbruik. McBride zegt: ‘wees een hope-aholic’ en maak gebruik van het bevrijdende helingsproces om los te komen uit de negatieve gezinsdynamiek.
De schade die je hebt opgelopen kun je overwinnen door gebruik te maken van het vijfstappen herstelmodel. Als je deze stappen hebt doorlopen, zal je je geen slachtoffer meer voelen. In elk hoofdstuk van dit helingsgedeelte staan ervaringsgerichte oefeningen, fysieke oefeningen, visualisatie en dagboek (schrijf)oefeningen.
Geef jezelf een mooi notitieboekje cadeau voor de aantekeningen en antwoorden bij de oefeningen. Duik er volledig in, laat je tranen de vrije loop, rouw en verwerk.
Eerst leer je accepteren dat je ouder een stoornis heeft. Deze ouder was, is en zal waarschijnlijk nooit in staat zijn om jou onvoorwaardelijke liefde te geven. Dat komt hard aan. Je bent namelijk altijd blijven wensen en hopen dat de relatie in positieve zin zal veranderen. Dat gaat niet gebeuren. Jij kunt echter wel jouw verwachtingen aanpassen.
McBride is van mening dat je de gevoelens die met het trauma te maken hebben moet gaan doorvoelen om tot effectieve verwerking te komen. In deze fase is jouw dagboek je beste vriend.
Vervolgens ga je door met stap 2: jezelf psychologisch losmaken van je ouder(s). Pas dan kun je door naar stap 3: je verwonde innerlijke kind dat geven wat het van zijn ouders niet kreeg. Uiteindelijk aanbeland bij stap 4 steven je af op een gezonde zelfverantwoordelijkheid.
Na de laatste stap heb je een sterker zelfbewustzijn ontwikkeld zodat de schadelijke dynamiek in je leven niet herhaald wordt.
Nadat je geleerd hebt om grenzen te stellen, te vergeven, te rouwen, vragen hebt beantwoord en door middel van schrijfoefeningen inzicht hebt gekregen in jouw eigen talenten, vaardigheden en eigenschappen kun je in de toekomst trouw blijven aan je eigen waarden.
Wanneer je zelf klaar bent voor het ouderschap ben je in tegenstelling tot het voorbeeld wat je hebt gehad, wél emotioneel beschikbaar voor je kind. Jij wordt geen narcistische ouder. Je kunt empathisch ouderschap tonen, terwijl je trouw blijft aan jezelf. In het beste geval is het gevoel van leegte dat diep van binnen zat als sneeuw voor de zon verdwenen.
Wanneer komt er een einde aan het drama van narcisme in het gezin? Karyl McBride schetst een uitweg in ‘Houdt het dan nooit op’.
Bestel nu jouw exemplaar voor € 25,00 met gratis verzending.
Wil jij jezelf beginnen te ontwikkelen, bijvoorbeeld door je destructieve relaties of narcistische opvoeding te helen? Lees hier hoe je kunt beginnen met je zelfontwikkeling.
Rouw en vergeving zijn onmisbaar voor een goed helingsproces, zo luidt de boodschap van Pete Walker in Complexe emoties. Marjan van Druenen las Complexe emoties en schreef er een recensie over.
Ik luister naar de naam Marjan, ben geboren en getogen in regio nultien. Mijn spirituele reis begon toen ik zestien was en het universum bestudeerde. Ik ging op zoek naar antwoorden. Ik bezocht de bibliotheek wekelijks en kwam met stapels boeken thuis, die ik ook nog eens ging lezen. Overigens waren het vaak veel te moeilijke boeken, maar ik worstelde mezelf erdoorheen. Altijd nieuwsgierig gebleven ben ik blijven studeren naast mijn werk. Astrologie, intuïtieve ontwikkeling, tarot, Jungiaanse psychologie, aura-en chakra reading en nog veel meer. Niet zomaar een cursus, maar veelal een beroepsopleiding. Non-dualiteit is waar ik nu veel over lees en probeer toe te passen in mijn leven. Met veel plezier schrijf ik boekrecensies en besprekingen. Liefs, Marjan
