Laatste update door Team AnkhHermes op 9 april 2024
De I Tjing laat je zien hoe de situatie is, wat je moet doen, en wat de oorzaak is – heel praktisch en concreet. Lees hier de zeven stappen.
Bestel hier de I Tjing in mooie gebonden versie met leeslint of de I Tjing stap voor stap om de I Tjing steeds beter te leren raadplegen.
HET OORDEEL
De Tegenstelling. In kleine dingen heil!
HET BEELD
Boven het vuur, beneden het meer:Het beeld van de Tegenstelling.
Zo behoudt de edele bij alle gemeenschap zijn individualiteit.
Deze zinnen lees ik in het grote zwarte boek dat ook wel bekendstaat als ‘de bijbel van de Chinezen’: de I Tjing, of: het Boek der Veranderingen.
De beeldende tekst is geschreven in het oude China van meer dan 2500 jaar geleden. Het hoort bij het hexagram dat ik verkreeg na het uitvoeren van een eeuwenoud muntenritueel. Het zou antwoord geven op de vraag: Welke kant moet ik op?
Even een paar stappen terug. In handen houd ik de herziene editie van de door Richard Wilhelm (1873-1930) vertaalde I Tjing. Het is niet minder dan 541 pagina’s dik. Ernaast een toegankelijk en bescheiden ogende handleiding geschreven door Harmen Mesker: De I Tjing stap voor stap.
Deze handleiding belooft op begrijpelijke wijze uit te leggen ‘hoe je de I Tjing kunt gebruiken [om vragen te stellen] en hoe je de antwoorden van het boek kunt lezen en interpreteren’. Ik besluit het intrigerende grote boek nog even te laten voor wat het is, en sla de handleiding open.
De titel van de handleiding zegt niets te veel. In zeven stappen leidt Mesker de lezer door de wondere wereld van de I Tjing. Daarbij belicht hij zowel de praktische toepassing van het boek als de filosofische achtergrond. Voor een goed begrip – en gebruik – van het oude boek is enige kennis van deze achtergrond van belang.
De I Tjing is een onuitputtelijke bron van informatie over (het oude) China. Mesker: ‘[Het] bevat de basis van de Chinese samenleving; de belangrijkste principes waar de Chinese cultuur op steunt vinden we terug in de I Tjing.’
De principes waar Mesker het over heeft zijn Yin en Yang, het Dao, Qi, de eigen keuzevrijheid en de veranderingen in het universum. Ze komen voort uit de twee belangrijkste filosofische stromingen in China: het confucianisme en het daoïsme.
De I Tjing, gestoeld op deze stromingen, gaat ervanuit dat de tijd en de loop der dingen van nature een moeiteloos pad volgen. Veranderingen gaan onmerkbaar in elkaar over, zonder strijd, druk of extremen. Deze weg van ‘dingen die gaan zoals ze gaan’, is Dao.
De ‘bouwstenen’ van Dao zijn Yin en Yang: de twee oerkrachten die overal in het universum aanwezig zijn en nooit zonder elkaar kunnen voorkomen. ‘Yang is alles wat licht, snel, hoog, dun, smal is; Yin is alles wat zwaar, donker, langzaam, dik en log is.’ (p. 112) Denk aan de ruimte (Yang) in een aardenwerken kopje (Yin), de kaft (Yin) om papier (Yang), de stam (Yin) onder een bladerdek (Yang).
Op dezelfde wijze zijn de hexagrammen in de I Tjing gevormd, namelijk uit gebroken lijnen (Yin) en hele lijnen (Yang). Door de uitwisselingen van Yin en Yang wordt het Dao bewandeld en ontstaat alles wat er in het universum is. Daarmee omspannen de 64 hexagrammen het volledige universum.
Mesker benadrukt dat de I Tjing een boek van de praktijk is. Doordat het meer dan 2500 jaar geleden geschreven is, voortvloeiend uit de orakeltraditie die altijd levend is geweest in China, is het taalgebruik beknopt. De regels zijn ontstaan door te kijken naar de natuur in onszelf en om ons heen.
De I Tjing laat je zien hoe de situatie is, wat je moet doen, en wat de oorzaak is – heel praktisch en concreet. Daarom is het van belang aandachtig naar een hexagram te kijken, en de invloed ervan op je in te laten werken zonder direct naar de tekst te grijpen.
Gebruik je intuïtie en je eigen associaties. Wat roept het beeld in je op? Raadpleeg pas daarna de begeleidende tekst.
Omdat de I Tjing het hele universum omvat, kan in principe elke vraag gesteld worden. Wel moet de vraag werkelijk belangrijk voor je zijn en over jezelf gaan. Ook voorspelt de I Tjing geen toekomst, omdat het gelooft dat je altijd zelf kunt bijsturen.
Het meest geschikt zijn daarom vragen die gaan over het nu en wat je moet doen om verder te komen in de huidige situatie. Omdat ik overweeg om van richting te veranderen, zowel geografisch als in het dagelijks leven, besloot ik te vragen: Welke kant moet ik op?
Nadat je vraag helder is, ga je ontspannen zitten. Misschien creëer je een rituele setting. Schrijf op papier de cijfers 1 t/m 6 van onder naar boven.
Met de vraag continu voor ogen gooi je zesmaal met drie gelijke munten. De muntzijde heeft waarde 2, kop heeft waarde 3. Na elke gooi krijg je dus een combinatie van 2’en en 3’en. De totale waarde van de eerste worp schrijf je achter het cijfer 1, en zo werk je van onder naar boven totdat je zes getallen onder elkaar krijgt.
Er zijn steeds vier mogelijke totaalwaarden die bij een bepaalde lijn horen: 9 ( —O—, bewegende Yang-lijn) 8 (— —, Yin-lijn) 7 (———, Yang-lijn) en 6 (—X—, bewegende Yin-lijn). De zes lijnen vormen samen een hexagram. Mijn vraag werd beantwoord met het volgende hexagram:
6. 3 + 2 + 2 = 7 ———
5. 3 + 3 + 2 = 8 — —
4. 3 + 3 + 3 = 9 —O—
3. 3 + 3 + 3 = 9 —O—
2. 3 + 2 + 2 = 7 ———
1. 3 + 2 + 2 = 7 ———
Een blik op de handige opzoektabel in de I Tjing laat zien dat het hier om hexagram 38 gaat: KUI / de Tegenstelling.
Elk hexagram is opgebouwd uit een bovenste en onderste trigram; het onderste stelt jou voor en vertelt iets over jezelf en je eigen houding, het bovenste stelt je omgeving voor in relatie tot je situatie en gaat over alles buiten jou. Het onderste is vaak de oorzaak, het bovenste het gevolg.
Mesker behandelt elk van de acht mogelijke trigrammen en de betekenis op beide posities in het hexagram. Bovenstaand hexagram is opgebouwd uit het bovenste trigram het Vuur (het Zich-Hechtende) en onderste trigram het Meer (het Blijmoedige).
Een bewegende lijn (met een kruisje of rondje) betekent dat er een extreme kracht aan het werk is; een teveel aan Yin of Yang. Hierboven is een bewegende Yang-lijn aanwezig op de vierde plaats, dat Mesker uitlegt als te veel willen sturen, haast hebben en te snel voorruit willen.
In elk hexagram zitten twee kerntrigrammen verborgen (het bovenste kerntrigram opgesteld uit lijn 3, 4 en 5, en het onderste opgesteld uit lijn 2, 3, 4). Deze trigrammen zeggen iets over de bron, de oorzaak, waaruit de situatie is ontstaan.
Ook de betekenis van deze kerntrigrammen beschrijft Mesker uitvoerig in zijn handleiding. De kernen in bovenstaand hexagram zijn het Water (boven) en het Vuur (onder).
Beide kerntrigrammen worden op hun beurt ‘omhuld’ door twee andere trigrammen. Deze omhullende trigrammen (baoti) zeggen iets over wát er invloed uitoefent op de kerntrigrammen, welke belemmerende factoren een rol spelen. In hexagram 38 wordt het Water omhuld door het trigram de Hemel, en het Vuur door het Vuur.
Pas in de een-na-laatste stap haalt Mesker de tekst van de I Tjing erbij. In alle voorgaande stappen nodigt hij je uit eerst zélf op onderzoek uit te gaan naar de betekenis van het hexagram.
Als je vervolgens op dit punt in de handleiding bent aanbeland, adviseert hij enkel de ingesprongen (= originele) tekst in de I Tjing bij het betreffende hexagram te lezen (HET OORDEEL, HET BEELD en DE AFZONDERLIJKE LIJNEN), en niet de later toegevoegde tekst van vertaler Wilhelm. Zo blijf je dicht bij wat het hexagram aan jóu laat zien.
Als je een hexagram met een of meerdere bewegende lijnen hebt verkregen, kun je nog een laatste stap uitvoeren. Het omslaghexagram ontstaat als de bewegende lijn(en) ‘omslaan’, als het teveel aan Yin of Yang harmoniseert. Een bewegende Yang-lijn slaat om in een niet-bewegende Yin-lijn. Een bewegende Yin-lijn in een niet-bewegende Yang-lijn.
Daaruit komt vervolgens een nieuw hexagram voort, dat de ‘achterkant’ van de situatie laat zien; hier neigt de situatie naar. Als ik de bewegende Yang-lijn in het hexagram van mijn vraag omdraai, ontstaat het hexagram 41 SUN / De Vermindering.
Ik ben verrast over de rijkdom aan informatie die verkregen kan worden uit het hexagram. Het gaat te ver om die hier uitvoerig te bespreken (de samenvatting van de informatie die ik over hexagram 38 heb opgeschreven beslaat al drie velletjes). Bovendien heeft de betekenis volgens Mesker ‘inwerktijd’ nodig.
Dat kan ik begrijpen: elke keer als ik het hexagram opnieuw bekijk of iets herlees over de betekenis van de onderdelen, komen er weer nieuwe associaties, verbindingen en inzichten bovendrijven.
En daarmee raken we misschien wel de kern van de I Tjing: niets is vaststaand. Er is geen eenduidigheid, situaties in het leven zijn nooit statisch. Elk hexagram vloeit, beweegt, is niet-lineair. Dat maakt de I Tjing een boek van onbegrensde wijsheid: niet verkregen door intelligente analyses, maar door simpelweg het moment te tonen, het leven zoals het op dit punt in de tijd stroomt, en onze rol hierin. Het Boek der Verandering, met het Dao als constante.
De I Tjing, de bron van het taoïsme en confucianisme, een van de belangrijkste boeken uit de wereldliteratuur, is het eeuwenoude Boek der Veranderingen, afkomstig uit het oude China.
Bestel nu jouw exemplaar voor € 39,50 met gratis verzending.