Al 100 jaar de grootste spirituele uitgeverij van Nederland
Laatste update door Team AnkhHermes op 5 april 2024
Ontdek de vrouwelijke weg van verbinding waar Mirabai Starrs 'Ongetemde wijsheid' over gaat. Inzichten van krachtige vrouwen, troost in moeilijke tijden.
Ongetemde wijsheid is een overzichtelijk naslagwerk voor iedereen die zich wil laten inspireren door de levenslessen van krachtige vrouwen, wijsgeren, godinnen en mystici.
Verbinding. We zijn veel thuis, communiceren via digitale schermen, bezoeken niet langer kwetsbare dierbaren, zorgen dat we vóór 21 uur weer vertrekken bij een eetafspraak, raken niet meer in extase in een groep dansende mensen, zijn huiverig voor aanrakingen en nabijheid.
We houden afstand. Wij begrijpen de noodzaak, of proberen die te begrijpen. Zien waarom we het doen.
Maar we zijn ook moe. Niet vanwege slaapgebrek of een winterdip (misschien ook). Nee, onze energie raakt op, sijpelt weg, omdat die hunkert naar samenvloeien. Naar het delen met de wereld en mensen om ons heen, écht contact. Naar midden in de wereld staan, onze armen wijd open, reikend naar elkaar. Creërend, verbindend.
Het is een periode die ons uitnodigt, of misschien zelfs van ons eist, naar binnen te keren. Die ons volledig op onszelf terugwerpt – met alle uitdagingen van dien.
Een periode waarin innerlijke processen zich kunnen verdiepen. Waarin we soms wanhopen vanwege de confrontatie met schijnbare geestelijke en lichamelijke obstakels die nu kans zien zich in volle kleurenpracht te tonen. Waarin we gedwongen worden deze obstakels recht aan te kijken en in onze aanwezigheid te omarmen.
En te midden van de verwarring en strijd, als we voor de zoveelste keer het Zoom-venster openen, een stap naar achteren zetten, een omhelzing afweren, kan het opeens daar zijn; een diep gevoel van verbinding, misschien voor een vluchtig moment, dat alle hunkering in een klap wegveegt en elke coronamaatregel overstijgt.
‘Om jezelf te kunnen verbinden, is het soms nodig om te sterven’, zegt schrijfster Mirabai Starr in haar recente boek Ongetemde wijsheid. Het is een van de meest waardevolle boeken die we aan onze zijde kunnen hebben in deze periode.
Een prachtige ode aan de krachtige, verzachtende vrouwelijkheid en de mystiek, aan spiritueel activisme en interreligieuze wijsheid. Op liefdevolle wijze bindt Starr de ‘strijd’ aan met de aanwezige machtsstructuur, het mannelijke religieuze model en de overtuiging dat het ultieme spirituele doel is de wereld te ontstijgen.
‘De weg van het vrouwelijke is de weg van de verbinding.’
Aan de hand van (levens)verhalen van vele bijzondere, moedige en krachtige vrouwen uit elke religie en traditie, zowel uit het (verre) verleden als uit de moderne maatschappij en haar eigen vrienden- en familiekring, beschrijft Starr de vrouwelijke weg van verbinding – met het Goddelijke (door haar liefkozend ‘de Geliefde’ genoemd) en daaruit voortvloeiend met de samenleving en de aarde.
Die weg is er niet een van enkel ‘mannelijke woestijnspiritualiteit’; van het ego verpulveren, het lichaam ontstijgen en vormloosheid. Nee, de vrouwelijke manier (met ‘vrouwelijk’ doelt Starr op een energie die in ieder mens aanwezig is, niet op gender of geslacht) is er een van incarnatie en belichaming, van de rijkheid van vorm als centraal punt.
Daarmee ontkent Starr niet het non-duale bewustzijn, maar stuurt ze aan op een vereniging van devotie en non-dualiteit. Die vereniging, zegt ze, is de weg van de mystica.
Devotie dient niet als een obstakel voor niet-gedifferentieerd bewustzijn, maar wordt de weg naar wat de grote mystica Juliana van Norwich ‘een-zijn’ noemde.
Een positie van twee-zijn (ons eigen kleine ik dat verlangt naar het Goddelijke) wordt de springplank naar het onbegrensde landschap van niet twee-zijn.
En deze ervaring van eenheid met het Al (die, uit de aard der zaak, meestal vluchtig is) vervult onze harten en dwingt ons steeds opnieuw onszelf volledig te geven.
De verhalen leren ons hoe elk menselijk thema een uiting van en opening naar het Goddelijke is. Diep verdriet en schrijnend verlies, maar ook intense passie en vreugde.
‘In de donkerste nachten van onze ziel, wanneer we slechts weten dat we niets weten, komt het heilige misschien stilletjes boven, om zich te mengen met onze pijn en ons te verbinden met een liefde die nooit zal ophouden te bestaan.’
De eerste helft van het boek staat in het teken van dit ‘instorten’ of ‘opgaan in’ als doorgang naar versmelting. Dat thema verdiept Starr aan de hand van haar eigen ervaring – het verlies van haar dochter –, samen met gelijksoortige verhalen van twee van haar vriendinnen, en met dat van de jonge moeder Kisa Gotami die haar kindje verloor in de tijd dat Boeddha leefde.
Maar de meeste aandacht gaat uit naar een vorm van pijn die niet direct verband houdt met fysieke gebeurtenissen, en dat is de brandende pijn van de illusie van het afgescheiden zijn.
Zo beschrijft Starr het levensverhaal van de mystieke bhakti-dichteres Mirabai, die van al haar geld en status afzag om Krishna te volgen. ‘Mira’s relatie met haar Geliefde was niet slechts een en al verrukking. Integendeel. Meestal verlangde Mira hevig naar Krishna, degene die vanaf de dag dat ze hem voor het eerst ontmoette, met haar hart speelde.’
En dat van Theresia van Avila, geboren in een Joodse familie die zich voor de vorm had bekeerd tot het christendom (het was de tijd van de Spaanse Inquisitie). ‘[Theresia] hield van Jezus, maar was wars van het christendom’, en vanwege opstandig gedrag stuurde haar vader haar naar het klooster.
Na een intense zoektocht naar versmelting, een die zich kenmerkte door zowel rebellie als zelfbeperking, vond Theresia toen ze eind dertig was de Geliefde. ‘Theresia’s hart vulde zich met tranen en stroomde over, waardoor ze bevrijd werd van haar verbanning naar de religieuze woestijn en gekatapulteerd werd in de tuin van de mystieke relatie.’
Mirabai en Theresia: twee krachtige vrouwen van wie we heel veel kunnen leren.
(Tekst gaat verder onder deze video waarin je Mirabai Starr kunt horen spreken.)
Halverwege krijgt Ongetemde wijsheid een spiritueel activistische tendens, en toont Starr hoe mystieke ervaringen een plek kunnen krijgen binnen de samenleving.
Je verbinden met je gemeenschap, uiting geven aan je seksualiteit, het moederschap vormgeven, co-creëren, zorgen voor de aarde, tot creatieve expressie komen, vergeven, en uiteindelijk sterven; het zijn allemaal uitingen van het Goddelijke.
De manier van de mystica is het vereren van de aanwezigheid van het heilige in alle dingen. Dat gaat om het vieren van het leven – eten, seks, schoonheid – niet het ontkennen van het leven.
Hoe kunnen we nu dit levensbevestigende geboorterecht opeisen zonder Moeder Aarde leeg te zuigen? Door ons te houden aan precies die vrouwelijke waarden (…): de bereidheid om echt aanwezig te zijn, te luisteren en in de eerste plaats toe te staan dat ons hart geraakt wordt door het lijden van de wereld. (…)
Dan bloedt ons hart voor onze bloedende Moeder en staan we spontaan op om haar te verzorgen.
We leven in een web van ‘inter-zijn’. Altijd – of we dat nu willen of niet. Wat we ook doen, we maken onderdeel uit van het geheel en de zorg hiervoor.
Door dit te ervaren, schrijft Starr, vervalt het geloof in de illusie afhankelijk te zijn van de wereldgemeenschap, samen met het ego dat zich wil bewijzen aan diezelfde gemeenschap.
Het idee van de ‘ander’ als object waartoe we ons moeten verhouden en dat we kunnen gebruiken, verdwijnt. In plaats daarvan zullen we geneigd zijn alle manifestaties en fenomenen te behandelen vanuit liefde en diepe compassie.
‘De weg van het vrouwelijke is de weg van de verbinding. En het pad van de mystica leidt van de illusie van het afgescheiden zijn tot de werkelijkheid van de goddelijke vereniging, die zich manifesteert als onafhankelijk van al wat is.’ (P. 96)
Onafhankelijk van al wat is. Laten we deze ontwrichtende tijd gebruiken om dit diepe, altijd aanwezige gevoel van verbinding te herinneren en te verkennen.
En hier – in de rauwheid van onze hunkering naar samenvloeien – troost, vreugde en rust vinden, laten we ons erin onderdompelen. Laten we instorten, als het moet.
Om straks ten volle naar buiten te treden, wervelend, met meer liefde en aanwezigheid om aan de wereld te geven dan ooit tevoren. Tot die tijd dansen we met de Geliefde in onze woonkamers.
Ongetemde wijsheid van Mirabai Starr laat aan de hand van inspirerende en mystieke vrouwen uit de wereldgeschiedenis zien wat vrouwelijke spiritualiteit is.
Bestel nu jouw exemplaar voor € 24,50 met gratis verzending.
Een van de krachtige vrouwen die Starr bespreekt in Ongetemde wijsheid is Hildegard van Bingen. Van deze middeleeuwse mystica hebben we een aantal visioenen verzameld in Brandend licht. Maak in dit artikel kennis met het visionaire werk van deze abdis en mystica.
Van de krachtige vrouw bestaan een aantal vaste archetypen. Mara Branscombe licht er zeven uit in haar boek Zeven vrouwelijke archetypen. Lees over elk archetype van de krachtige vrouw in dit artikel.
