Al 100 jaar de grootste spirituele uitgeverij van Nederland
Laatste update door Fabienne Peters op 10 mei 2022
Het lezen van 'Een nieuwe aarde' van Eckhart Tolle is een grote oefening in bewustzijn: je doet ontzettend je best om het ego, bewustzijn en ontwaken te begrijpen.
Experimenteren met je ego- en bewustzijnsperspectief; daar nodigt Een nieuwe aarde (de Nederlandse vertaling van A New Earth) van Eckhart Tolle toe uit. Dat klinkt overzichtelijk: trotse inborst tegenover onbaatzuchtige zelf. Maar het reikt veel verder dan dat. Het ego gaat over onze verstandhouding met én verslaving aan vorm. Vorm? Ons lichaam, onze naam, gedachten, geld, het werk wat we doen, waar we wonen; alles waarmee we ons identificeren. Identificatie is jezelf in vorm vatten en daarmee het terrein van het ego. Begin eens klein en observeer hoe je je voorstelt. Noem je je naam, wat je doet, waar je woont? En wat hoor je graag van anderen? Je hoeft het ego (ofwel gedachten, stress, rolidentificatie of emoties) niet weg te drukken; beter van niet zelfs. Maar probeer te zien waar het zich aan vasthoudt. Klaar voor confrontatie? Lees Een nieuwe aarde.
Positie, rollen, karaktereigenschappen en gemoedstoestanden zijn prettige aangrijpingspunten voor het ego. Ik bén moeder, leidinggevende, schrijver, ziek, non-binair, chaoot, zorgzaam, tuinier, arrogant, hoog sensitief. Hoe meer je jezelf identificeert, hoe groter je ego. Confronterend? Ja, natuurlijk. Want identificeren doen we allemaal, juist omdat we denken dat dat de bedoeling is. Tolle:
‘Het ego vat alles persoonlijk op. (…) Elk ego verwart meningen en gezichtspunten met feiten. Bovendien kan het geen verschil zien tussen een gebeurtenis en zijn reactie op die gebeurtenis.’
Eckhart Tolle
Hoe scherper ik mezelf kan onderscheiden van anderen, hoe interessanter ik ben. Dat klopt. Want wel of niet interessant zijn, is een bepaling van het ego. Bepalingen zijn sowieso het terrein van het ego. Dus ja, je wint ermee, want winnen is de heilige graal van… precies.
Al snel rijst de vraag: als het ego alle vorm is, wat is het ego dan niet? Bewustzijn is de tegenhanger van ego. Het bewustzijn is aanwezig. Los van vorm, gedragingen, doelen, verlangens; het is er. Het is.
‘Wat overblijft is het licht van het bewustzijn waarin waarnemingen, ervaringen, gedachten en gevoelens komen en gaan. Dat is Zijn, dat is het diepere, ware Ik. Als ik mezelf ken als dat, is wat er ook in mijn leven gebeurt niet meer van absoluut maar alleen nog van relatief belang.’
Een stuk minder grijpbaar dan het ego dus, bewustzijn. Dat maakt het voor het ego een ingewikkeld begrip, terwijl het ons in essentie geen moeite kost om erbij te komen.
.
De uitdaging van deze tijd is de ondertitel van het boek. Een hele terechte gezien de door het ego beheerste wereld waarin we leven. Ondanks de huidige maatschappelijke euvels staat Tolle niet negatief tegenover de ontwikkeling van het bewustzijn van de mens. Als voorbeeld noemt hij de aandacht voor gender en seksualiteit in het westen. We doen ons best om los te komen van de ego-rollen man en vrouw. Of dat lukt, is een tweede, maar het belangrijkste: we zijn ons ervan bewust aan het worden. En dat is de eerste stap richting ontwaken. Tolle:
‘Als je ontwaakt bent, gebruik je nog steeds het woordje ‘ik’, maar dan komt het uit een veel diepere laag in jezelf.’
Het klinkt overzichtelijk; aanwezig zijn en bewustwording van je ego. Maar als je getraumatiseerd bent, kom je toch niet ineens in die zen boeddhistische staat terecht? Klopt. De grootste achilleshiel van ontwaken en bewustzijn is het pijnlichaam, volgens Tolle. Deze energievorm bestaat zowel individueel als collectief en is ongelooflijk aanwezig. Tolle:
‘Je kunt het [pijnlichaam] (…) alleen overwinnen door nu de verantwoordelijkheid op je te nemen voor je innerlijke toestand. Ook al lijkt het maken van verwijten meer dan gerechtvaardigd, zolang je andere mensen verwijten maakt, blijf je je pijnlichaam voeden met je gedachten en blijf je de gevangene van het ego. De enige die kwaad doet op de planeet is de menselijke onbewustheid. Dat beseffen is echte vergeving. Met vergeving lost je slachtoffer-identiteit op en komt je ware kracht te voorschijn – de kracht van Aanwezigheid.’
Misschien denk je nu: maar vergeven kost tijd. Volgens Tolle is tijd, net zo goed als ego, een illusie. Kloktijd is handig en noodzakelijk, maar momenten uit het verleden of mogelijke gebeurtenissen in de toekomst doen in het huidige moment niet ter zake. Je gedachten bouwen een kaartenhuis van de herinneringen uit jouw verleden en dromen voor de toekomst, maar dat zogenaamde fundament bestaat niet echt. Tolle:
‘Je kunt voor het bereiken van de egoloze toestand geen doel voor de toekomst maken en daar dan naartoe gaan werken. Het enige wat je dan krijgt, is meer ontevredenheid, meer innerlijk conflict, omdat het er altijd op lijkt dat je er nog niet bent, die toestand nog niet ‘bereikt’ hebt. Wanneer bevrijding van het ego je doel voor de toekomst is, geef je jezelf meer tijd en meer tijd betekent meer ego. Ga eens heel goed kijken om erachter te komen of je spirituele streven niet een verhulde vorm van ego is.’
Samenleven met een aanwezig ego is dan wel de standaard; makkelijk is het geenszins. Door bewust aanwezig te zijn, stijg je boven gedachten uit. Een andere manier om de stem van het ego te omzeilen, is het gebruik van verdovende middelen. Je zakt dan onder het denken weg en dat biedt tijdelijke ontspanning met onbewustheid tot gevolg. Televisie kijken of series bingen doet hetzelfde met je bewustzijn.
‘Van vaak en langdurig tv-kijken word je niet alleen onbewust, het zet ook aan tot passiviteit en zuigt je energie uit je. (…) Kijk regelmatig weg van het scherm, zodat het je visuele centrum niet helemaal gaat beheersen.’
Tv-kijken brengt je in een staat van trance die zorgt dat je alleen nog met de gedachten van dat wat je kijkt verbonden bent, niet meer met die van het ego. Daarom kun je het als zeer ontspannend ervaren. Alleen is het een vlucht in plaats van een bevrijding.
Tijdens en na het lezen van Een nieuwe aarde is er stilte. Eigenlijk ook vertwijfeling, maar de realisatie dat dat het ego is dat zijn plasje wil doen, is overduidelijk. Dus stop je die de twijfels weg – nee! Kijk ernaar. Observeer de twijfels, wees je er bewust van. Daar gaat Een nieuwe aarde over: ontwaken. En daarmee de bewustwording van ons ego.
‘Hoewel je bewustzijn niet kunt kennen, kun je je ervan bewustworden als jezelf. Je kunt het in elke situatie direct voelen, ongeacht waar je bent. Je kunt het hier en nu voelen als je Aanwezigheid, de innerlijke ruimte waarin de woorden op deze bladzijde worden gezien en gedachten worden. Het is het onderliggende Ik Ben. De woorden die je leest en denkt zijn de voorgrond en het Ik Ben is het substraat, de onderliggende achtergrond voor elke ervaring, elke gedachte, elk gevoel.’
Je bent op aarde in een vorm gegoten en dat is niet voor niets. Ben je ervan bewust, maar maak het niet belangrijker dan het is.
Het lezen van Een nieuwe aarde is een haast surrealistische ervaring. Je doet ontzettend je best om te begrijpen wat het ego is en leert of weet al dat bewustzijn en ontwaken grote goeden zijn. Kortom: het ego – ofwel je gedachten en emoties – gaat hard aan de slag om ontwaken onder de knie te krijgen. Tegelijkertijd nodigt het boek je uit om je hiervan bewust te zijn. Er staan geen tot weinig oefeningen in het boek; het lezen ervan is een grote oefening. Tolle:
‘Sommige mensen vergeten nooit meer de eerste keer dat ze de identificatie met hun gedachten opgaven en zo heel kort de verschuiving in identiteit van inhoud in hun hoofd naar het bewustzijn op de achtergrond ervoeren.’
Of dit boek voor die verschuiving zorgt, zal per mens verschillen. Maar dat je voor het lezen van dit boek een bepaalde mate van bewustzijn en aanwezigheid nodig hebt, staat buiten kijf.
Bestel nu jouw exemplaar voor €
Schrijver die zich bezighoudt met zingeving, literatuur en theater, dat ben ik: Fabienne Peters. Mijn streven? Op zoveel mogelijk plekken artikelen en verhalen verspreiden die het leven zowel verdiepen als verzachten. Die geen dagelijkse kost zijn, maar wel leven. Onderwerpen die raken en die net een beetje verder gaan; daarover schrijf ik. Vanuit mijn tekstbureau FAABL Blogs & Verhalen schrijf ik naast artikelen en recensies over zingeving ook verhalen en theaterteksten.
