Krachtig herstellen van een gebroken hart

Laatste update door Team AnkhHermes op 16 maart 2023

Hoe nodigen perioden van verlies ons uit tot transformatie en groei? Lees hoe in 'Psychologie van een gebroken hart'.

Een gebroken hart. Woorden die een romantische, bijna dramatische bijklank hebben en een alom geliefd thema vormen in literatuur, film en andere kunstvormen. We vergeten bijna wat deze woorden werkelijk betekenen – tot we ermee te maken krijgen.

Kopje onder gaan

Een gebroken hart is niets anders dan het fysieke en emotionele gevolg van een pijnlijk verlies. Het kan ontstaan na een relatiebreuk, het overlijden van een dierbare of het kwijtraken van iets anders dat je dierbaar was, zoals je gezondheid, baan of huis. Niets romantisch, niets dagenlang ijs eten in bed. Pure, rauwe pijn die ons laat happen naar adem. Een fundament dat meedogenloos onder onze voeten vandaan wordt getrapt.

Wie ermee te maken krijgt – en dat krijgen we allemaal – kan in eerste instantie het gevoel hebben kopje onder te gaan en niet meer boven te komen. Rouwen is een intense periode en kent geen vastomlijnd traject. Het is zwemmen zonder te weten waarnaartoe, in een wirwar van gevoelens als wanhoop, woede, angst, verdriet, eenzaamheid en onbegrip. Het is een uiterst persoonlijk en niet-lineair proces dat desondanks universele kenmerken kent.

Persoonlijk én universeel.

In Psychologie van een gebroken hart beschrijft Akke-Jeanne Klerk, psychologisch en spiritueel coach, wat er allemaal kan komen kijken bij het proces van een gebroken hart, en hoe we deze periode kunnen inzetten voor persoonlijke en spirituele groei. Geïllustreerd met ervaringen van haar cliënten laat ze zien hoe we deze diepe vorm van pijn ten volle kunnen ervaren, erdoorheen kunnen navigeren, en uiteindelijk als opening mogen zien om een diepere relatie met onszelf en het leven te ontwikkelen.

Het helpt om vanaf een dergelijke afstand naar het proces te kijken – of je er nu midden in zit, handvatten zoekt voor de toekomst of heling zoekt voor iets uit het verleden – en te zien: ja, het is een heel pijnlijke en verwarrende ervaring, maar wel een die we allemaal met elkaar delen en ons uiteindelijk helpt groeien als mens.

Geen uitweg

Het verraderlijke van dergelijke inzichten is dat we ze te snel als ‘uitweg’ kunnen nemen; als bypass die ons wegleidt van de pijn zodat we deze niet werkelijk hoeven te voelen. De enige manier om door een gebroken-hartervaring heen te komen, is er simpelweg doorheen te gaan. Met alles wat zich daarbij aandient.

Klerk benadrukt hierbij het belang om stil te staan bij de ervaring, het verdriet onder ogen te zien, de persoonlijke beleving te herkennen en onze emoties fysiek te beleven. En, misschien wel het belangrijkste: hierin onvoorwaardelijke zelfcompassie aan de dag te leggen.

Fysieke pijn

In deze video (ook onderaan de pagina) vertelt Akke-Jeanne Klerk: kun je leven zonder gebroken hart?

Op het moment dat we te maken krijgen met een ingrijpend verlies, wordt deze pijn zowel emotioneel als sterk fysiek ervaren. Ons hart krijgt letterlijk een opdoffer, legt Klerk uit, zodanig dat in zeldzame gevallen mensen zelfs kunnen overlijden aan een gebroken hart (bekend als het ‘gebroken-hartsyndroom’, medisch het ‘Takotsubo cardiomyopathie syndroom’, waarbij het hart tijdelijk groter wordt als reactie op emotionele stress en daardoor niet meer goed pompt en nog harder samentrekt).

In deze eerste shockfase, als er sprake is van oerpaniek en we compleet uit het veld zijn geslagen, is het volgens Klerk van groot belang sociale steun te zoeken:

‘De fysieke aanwezigheid van anderen die we vertrouwen heeft een stressverlagende werking.’ (p. 21)

Akke-Jeanne Klerk in Psychologie van een gebroken hart

Stilstaan bij de ervaring

Het proces dat na deze eerste shock volgt, is er een van ups en downs. We kunnen geconfronteerd worden met een existentieel gevoel van eenzaamheid, met een gat dat sociale relaties niet kunnen dichten. Volgens Klerk is dit een gevoel dat we vroeg of laat allemaal zullen ervaren: we komen alleen en gaan alleen, en tussendoor ontmoeten we mensen met wie we ons voor korte of lange tijd verbinden. Maar uiteindelijk zijn we alleen – dat is de naakte waarheid die zich vaak weet binnen te dringen tijdens een gebroken-hartervaring.

Deze periode vraagt ons stil te staan bij de ervaring zelf. Klerk: ‘Wat voor gedachten heb je? Wat voel je? Wat gebeurt er fysiek met je? En wat doet dit met de betekenis die je aan je leven hecht?’ (p. 34) Probeer niet de pijn te vermijden of te zoeken naar snelle oplossingen. Geef jezelf de tijd om gevoelens te verwerken, om te herstellen en te wennen aan de nieuwe situatie.

Tijd heelt niet alle wonden

De tijd nemen is een belangrijk onderdeel volgens Klerk: ‘een razendsnel herstel van een gebroken hart is een indicatie dat er beschermingsmechanismen actief zijn’. Maar tijd is niet magisch, enkel tijd gaat niet voor heling zorgen, ondanks dat we dit soms wel hopen. Het allerbelangrijkste is onze bewuste aandacht voor de pijnlijke ervaring.

Als we pijn willen tegenhouden, negeren of we verder gaan alsof er niets aan de hand is, zullen we onbewust gebeurtenissen herscheppen die ons aan de onverwerkte gebeurtenis doen herinneren – op deze manier probeert de psyche alsnog te helen wat te weinig erkenning van ons heeft gehad. Daarom moeten we de regie nemen in ons herstelproces, en de pijn nú onder ogen zien.

Gebeurtenissen uit het verleden

Zodra we ons volledig openen voor de pijn, kan het zijn dat er allerlei onverwerkte gebeurtenissen uit het verleden omhoog komen. De box gaat open en alles wil gevoeld worden. Vooral als ons herstel moeizaam gaat en we het gevoel hebben te blijven steken, raadt Klerk aan om na te gaan welke gebeurtenissen in het verleden ons doen herinneren aan het huidige gevoel.

Op welke momenten heb je je nog meer verlaten, verraden of afgewezen gevoeld? En hebben deze gevoelens destijds de erkenning gehad die ze nodig hadden? Zo niet, dan is de kans groot dat deze nu, getriggerd door de nieuwe ervaring, alsnog om aandacht vragen. Dit zien en verkennen vraagt moed, geduld en onvoorwaardelijke zelfcompassie, maar het is precies op dit punt waar de weg zich opent naar diepere heling én transformatie.

Ruimte door zelfcompassie

En tegelijkertijd, parallel aan alle intensiteit, ontstaat er nieuwe ruimte. Misschien komen er frisse toekomstfantasieën in je op, ervaar je een vrijheid zoals nooit tevoren, ontdek je passies en ontmoet je nieuwe mensen. Op den duur, in je eigen tijd, keert lucht en levensenergie terug. Om hier ruimte aan te geven en gelijktijdig aandacht te blijven schenken aan het verlies, is het (verder) ontwikkelen van zelfcompassie van groot belang.

Dat begint bij het observeren en waar nodig in twijfel trekken van je eigen gedachten. Zeker bij een gebroken-hartervaring zijn we snel geneigd allerlei verwijten naar onszelf en onze situatie te maken. We veroordelen wat er op ons pad is gekomen en hoe we ermee omgaan. Maar voor herstel is het omgekeerde nodig: een diepe acceptatie voor de situatie zoals die is, een onvoorwaardelijke zachtheid jegens onszelf en alles wat we ervaren, een rusten in niet-weten, stoppen met vergelijken en een koestering van jezelf en de pijn die je ervaart. Weg uit het hoofd, terug in het lichaam. Verlies helpt ons om de relatie die we met onszelf hebben te onderzoeken en te verbeteren.

Akke-Jeanne Klerk, psychologisch en spiritueel coach

‘Pas op het moment dat we onszelf accepteren en erkennen dat we niet aan de pijn kunnen ontkomen, ontstaat er ruimte. Op het moment dat we beseffen dat we een ervaring hebben die bij het mens-zijn hoort en waar anderen ook mee worstelen, heft dat al een deel van het lijden op. We staan niet alleen.’ (P. 118/119)

Akke-Jeanne Klerk in Psychologie van een gebroken hart

Een herwaardering van het gebrokene

Uiteindelijk kunnen we de gebroken-hartervaring als een initiatie in een nieuw bestaan zien, schrijft Klerk. De pijn schudt ons wakker en duwt ons een volgende fase in. Het leven en de identiteit die we voor de ervaring hadden zijn er niet meer. Als we de initiatie ondergaan, verbindt deze ons met anderen. We ontwikkelen meer begrip voor het lijden van onze medemens.

Ook vraagt de pijn om een herwaardering van het gebrokene. Soms is er chaos nodig voor de ziel om tot leven te komen; pas dan worden we uitgedaagd ons eigen pad te vinden en gehoor te geven aan onze roeping, om ons over te geven aan de werkzame levenskracht binnen in ons. Het diepste verdriet dwingt ons op onze knieën, vraagt ons het oude en bekende los te laten. En in de ruimte die ontstaat vindt het leven opnieuw zijn weg via ons, weidser en dieper dan ooit tevoren.


Psychologie van een gebroken hart

Psychologie van een gebroken hart

‘Psychologie van een gebroken hart’ van Akke-Jeanne Klerk laat zien dat een gebroken hart kan helen, en dat je er zelfs sterker uit kunt komen!

Bestel nu jouw exemplaar voor € 23,50 met gratis verzending.

Bestellen

Team AnkhHermes

Team AnkhHermes bestaat uit de uitgever, de acquirerend redacteur, de bureauredacteur, de online-redacteur, de brandmanager, de marketingassistent en de hoofdredacteur van het gelieerde platform inspirerendleven.nl.

Lees ook

Hoe vind ik mijn Ware Zelf? Marjolijn Loderichs van de I AM Academy vertelt
  •  *
  •  *
  •  *
  •  *