Zal ik ooit genoeg goed genoeg zijn

De titel was datgene wat mij als een magneet aantrok, alsof er een belletje ging rinkelen in mijn hoofd. Pas daarna keek ik naar het omslag dat uitstekend past bij de context.

Een ieder die te maken heeft gehad of nog heeft met narcisme zal zich in deze titel herkennen, zal ik ooit genoeg goed genoeg zijn, al ga je wel haspelen als je de titel hardop probeert uit te spreken.

Narcisme is een spectrumstoornis die varieert van mild tot zeer complex maar diepe sporen nalaat bij iedereen die ermee te maken heeft. De auteur richt zicht in dit boek op de moeder- en dochterrelatie. Moeder de narcist en dochter “het slachtoffer”.

De meeste boeken richten zich op de man als narcist maar ook vrouwen kunnen narcistisch zijn.

De auteur laat je kennis maken met wat narcisme eigenlijk is en aan de hand van talloze voorbeelden, maar ook haar eigen ervaring, beschrijft ze moeders met milde of zeer complexe narcistische trekken. Dochters reageren vaak op twee manieren, overactief (zeer druk, ambitieus) of passief (ze geven sneller op) maar beiden delen een overtuiging, ‘zal ik ooit goed genoeg zijn’?

Aan bod komen ook de verhalen van dochters, de een nog succesvoller dan de ander. Maar ook dochters die hun leven niet op de rails krijgen omdat ze steeds te maken krijgen met mislukkingen, omdat ze diep in hun hart overtuigd zijn dat het hen toch niet gaat lukken; schrijnend zijn deze verhalen.

De auteur biedt ook oplossingen, eigenlijk zijn ze zo simpel dat je denkt, is het echt zo eenvoudig?

Of deze oplossingen de moeite waard zijn, dat moet ieder voor zichzelf uitmaken maar mijn inziens is het zeker het proberen waard. Dit boek heeft indruk op mij gemaakt, je weet van horen zeggen of uit eigen ervaring hoe complex een moeder-dochterrelatie kan zijn. Maar wat als het verder gaat dan gewone meningsverschillen of irritatie? Wat als je moeder je leven zo beheerst dat je niet meer weet wie jezelf bent, ergens ben je opgehouden te bestaan en een verlengstuk geworden van je moeder. En er is geen enkele dochter die dat verdient.

Ik zou dit boek zeker aan iedereen aanraden die te maken heeft met een moeder als narcist. Wel is dit boek erg gericht op de Amerikaanse markt, er staan veel verwijzingen in naar films en naar de filmindustrie. Als je daar doorheen weet te prikken en het in het juiste perspectief kan plaatsen (lees: Nederland) dan kan dit boek je waardevolle inzichten geven.

Het omslag van dit boek is niet opvallend en niet écht aantrekkelijk in die zin dat het je sterk triggert om in te kijken, maar neutraal. Algemene indruk van dit boek is dat het een sterke therapeutische waarde heeft. Dus geen boek om te lezen als je iets van narcisme en in dit geval over  narcistische moeders en haar kinderen wil weten. Het gaat echt over ernstige traumatische invloeden naar aanleiding van het gedrag en of de opvoeding van de moeder, en de grote invloed die dat heeft op haar kind(eren). Het is goed toegankelijk om te lezen en duidelijk, dus prettig leesbaar.

Veel korte voorbeelden van verschillende personen over het betreffende onderwerp of hoofdstuk. Dat had wat minder gekund en de verhalen van de personen dan iets langer. Ook is het goed dat de schrijver veel aandacht geeft in het boek om de pijn te erkennen en handvatten om te helen.

Dit boek is een aanrader voor mensen met een moeder met ernstig narcistisch gedrag en alle gevolgen van dien, het is geen gezellig leesboek. Er worden ook opdrachten gegeven (o.a. dagboek bijhouden) naast het advies voor een behandeling, persoonlijke hulp zoeken lijkt me dan ook wel zinvol om je leven weer goed op de rails te krijgen na een jeugd met zoveel trauma.
In die zin heeft dit boek wél duidelijkheid gegeven hoe groot de schade is om op te groeien met een narcistische moeder. De schrijver schrijft vanuit eigen ervaringen en komt dan ook geloofwaardig over!

Dit boek is geschreven door een dochter van een narcistische moeder. Karyl McBride is geen schrijfster maar therapeut. Ze heeft al ruim achtentwintig jaar ervaring in de behandeling van mensen met problemen die veroorzaakt zijn door een slecht functionerend gezin. De laatste zeventien jaar ligt de nadruk op behandeling van dochters van narcistische moeders. In het boek worden regelmatig voorbeelden vanuit de praktijk beschreven wat het prettig leesbaar maakt en voor verduidelijking zorgt.

De titel van het boek geeft al meteen te denken. Het lijkt geen logische zin te zijn, maar als je hem tot je door laat dringen nadat je het boek hebt gelezen begrijp je de diepere betekenis ervan. Dochters van een narcistische moeder hebben nooit het gevoel gehad goed genoeg te zijn in de ogen van hun moeders. En dat doet wat met je zelfbeeld. Dit boek zet aan tot bewustzijn daarvan, waarna er heling kan ontstaan zodat je je niet alleen maar goed genoeg voelt, maar zelfs genoeg goed genoeg. Uit de beschrijving blijkt dat hier de angel zit van de pijn en de oorzaak van de beschadiging : “Ik ben niet goed genoeg, en wil dat wel zijn.”

De opbouw van het boek is goed vormgegeven. Het bestaat uit drie delen. Het eerste deel gaat over het herkennen van het probleem. Hierin wordt duidelijk welke verschillende vormen narcisme heeft, hoe dat in het gezin tot uiting komt en wat de rol van de vader is. De focus ligt op de dochter omdat de moeder het belangrijkste rolmodel van de dochter is bij haar ontwikkeling tot individu. De dochter wordt geconfronteerd met specifieke worstelingen die haar broers niet kennen. Een narcistische moeder ziet haar dochter, meer dan haar zoon als een afspiegeling en verlengstuk van zichzelf en niet als een afzonderlijk mens met een eigen identiteit. De meeste schade wordt aan de dochter toegebracht doordat een narcistische moeder nooit accepteert dat de dochter gewoon zichzelf is, waardoor het zelfvertrouwen zich niet goed kan ontwikkelen. Een dochter leert dat ze alleen gewaardeerd wordt door wat ze doet( wat haar moeder wil) en niet door wie ze is.

Het tweede deel beschrijft hoe narcistisch moederschap je hele leven beïnvloedt. Verschillende terreinen van het leven worden beschreven: presterend of saboterend gedrag van de dochter, relaties die de dochters aangaan en dochters als moeders.

Het derde deel gaat over het loskomen van de nalatenschap van de moeder en het worden tot een volwaardige vrouw en moeder. Wanneer een dochter bereid is in zichzelf te investeren, het verleden en de pijnlijke jeugd onder ogen te zien en het herstelproces te voltooien, begint de verandering. Op deze manier kun je jezelf bevrijden van de schadelijke boodschappen die je hebt geïnternaliseerd.

Ik vond het een bijzonder boek om te lezen. Hoewel narcisme verschillende uitingsvormen en gradaties kent is het me duidelijk geworden in dit boek dat er altijd sprake is van emotionele schade bij een dochter in meer of mindere mate. Het bagatelliseren daarvan (door de dochter zelf of door de omgeving) maakt het vaak nog moeilijker. Het mooiste aan dit boek vind ik dat de schrijfster dit heeft geschreven vanuit een Christelijke levensovertuiging. Het is niet haar bedoeling met dit boek om haar moeder zwart te maken, integendeel, de sleutel tot heling ligt in het vergeven en proberen te begrijpen waarom. Tegelijkertijd geeft ze aan dat dit heel eenvoudig klinkt, maar dat dat het echt niet is! Het derde deel zou als zelfhulpboek gebruikt kunnen worden, hoewel het me moeilijk lijkt om een “innerlijke moeder” te creëren als je geen ervaring hebt met therapie.