Al 100 jaar de grootste spirituele uitgeverij van Nederland
Laatste update door Marjan van Druenen op 14 februari 2022
ADD: het is géén stoornis en ook geen ziekte. Maar wat dan wel? Dat legt Gabor Maté uit in 'Het verstrooide brein'. Lees hier het uitgebreide leesverslag.
Stoot je vaak je hoofd? Kun jij je slecht concentreren? Heb je moeite met het opvolgen van instructies? Hoor(de) je geregeld: ‘let nou eens op’? Misschien heb je Attention Deficit Disorder, beter bekend als: ADD. Wat ADD precies is en waar het vandaan komt lees je in de eerste vier delen van Het verstrooide brein. Wat we in deze eerste delen van het boek onderzoeken, is hoe de psychische toestand van de vroege verzorgers de hersenen en de geest van het kind beïnvloedt. Spoiler alert: ADD is géén ziekte en ontstaat niet door een nalatige opvoeding; het is een heelwordings-proces. Dit proces wordt in de overige drie delen beschreven. Gabor Maté, arts en ervaringsdeskundige, is een optimistische verteller. Nog niet eerder is er zo’n heldere uiteenzetting uitgegeven met dito oplossingen.
Inspirerende citaten van psychologen, psychiaters, neurologen en wetenschappers fungeren als inleiding tot de hoofdstukken. Steevast raken ze de kern van het verhaal dat komen gaat.
‘Het probleem is niet dat mensen met ADD niet weten wat ze moeten doen; het probleem is dat ze niet doen wat ze weten’ (R.A. Barkley)
Ze leven alsof hun daden geen gevolgen hebben. Ze vergeten om aan de toekomst te denken; hun kortetermijndoelen zijn altijd belangrijker dan de langetermijndoelen en hun emotionele intelligentie is slecht ontwikkeld. Emotionele intelligentie luidt volgens Daniel Goleman, de bedenker van het begrip, als volgt: ‘in staat zijn om jezelf te motiveren en door te zetten als je gefrustreerd bent, om impulsen onder controle te houden en de behoefte aan bevrediging uit te stellen, om je stemming te reguleren en te voorkomen dat je denkvermogen wordt aangetast door onplezierige ervaringen’.
De moeilijkheid voor de omgeving is dat dagdromen, niet opletten, dingen kwijtraken en onrustig zijn bij iedereen wel eens voorkomt. Wanneer kun je spreken over een écht anders werkend brein? Als we verder kijken dan slechts de uiterlijke kenmerken valt op dat chronische onder-activiteit van de prefrontale cortex een belangrijke rol speelt. Middels begrijpelijke breinwetenschap en onderzoeken wordt aangetoond hoe dit in de ADD-hersenen werkt. Geen taaie kost, maar stukjes wetenschap in hapklare brokken.
Maté is niet tegen het voorschrijven van (reguliere) medicatie, hij wijdt er zelfs een hoofdstuk aan. Wel wijst hij ons op de huidige maatschappij die probeert veel problemen met medicijnen te bestrijden zonder verder te kijken naar oorzaken. Hij pleit ervoor ADD niet als een medische stoornis of ziekte te zien maar als ontwikkelingsprobleem. De vraag die dan opkomt is: welke omstandigheden zouden dat ontwikkelingsproces kunnen afremmen? Hij neemt hierbij de ontwikkeling van het brein mee en toont aan hoe de hersencircuits en chemische processen die bij ADD horen ontstaan. Ook de omgevingsfactoren neemt hij mee. De sfeer binnen het gezin waarin het kind zijn eerste, vormende jaren doorbrengt evenals de baarmoederlijke omgeving. Onze leefomgeving heeft veel grotere invloed op de structuren en circuits van ons brein dan men tot kortgeleden besefte.
Mensen met ADD zijn altijd zeer gevoelig. De oorzaak is te vinden in de genetische overerving gecombineerd met de invloed van de omgeving. De vorming van de hersencircuits bij kinderen wordt beïnvloed door de emotionele toestand van de moeder of de primaire verzorger. ADD vindt zijn oorsprong in de stress die de verzorger ervaart in zijn emotionele interacties met het kind.
Dat brengt ons bij het niet te onderschatten belang van hechting en emotionele afstemming in de vroege kinderjaren. De blik, toon van de stem en lichaamstaal, samen met een veilige emotionele en warme omgeving, zijn essentiële ingrediënten voor een gezonde ontwikkeling van de hersenen. Wanneer bepaalde hersenverbindingen samen geactiveerd worden is de kans groot dat ze in de toekomst ook gelijktijdig worden geactiveerd. Er kan dan een emotie ontstaan, misschien wel een kinderlijke reactie of een onredelijke woede-uitbarsting, die het verhaal uit jouw vroege leven vertelt en weinig van doen heeft met de gebeurtenis van het moment.
Inmiddels weten we veel over onze psychische beschermmechanismen tegen spanning en angst en wat er in de hersenen gebeurt wanneer iemand emotioneel gestrest is. We leren inzien dat wanneer een kind veilig gehecht is, de ADD problematiek geringer is. Vanaf dit punt wordt er aan het helingsproces gewerkt. Hoe eerder de diagnose gesteld is, hoe sneller de oorzaak te vinden is en hoe sneller het genezingsproces kan plaatsvinden. Dat bestaat onder andere uit het onderzoeken van de bevorderende en belemmerende omstandigheden. Zeer geruststellend is dat onze hersenen in staat zijn om beschadigingen te compenseren en dat (hersen)ontwikkeling kan worden verbeterd door een verrijkende omgeving.
Aan de hand van voorbeelden van dagelijkse gebeurtenissen van mensen mét ADD en zónder ADD kun je een voorstelling maken van frustraties die ontstaan, maar eigenlijk onterecht zijn. Een situatieschets laat zien hoe door een andere benadering van de ouder de relatie met het kind kan verbeteren. De rode draad is dat als ouders de individuatie van hun kinderen willen bevorderen, ze ook aan hun eigen ontwikkeling moeten werken. Onopgeloste psychologische conflicten tussen de ouders, innerlijke conflicten en de emotionele toestand van de ouders zijn belangrijke bronnen van angst voor het overgevoelige ADD-kind.
Maté geeft vijf misvattingen die over ADD bestaan en zet de achterliggende oorzaak uiteen. Hij houdt de lezer hierbij een spiegel voor. Denk je werkelijk dat jouw kind jou opzettelijk aan het jennen is? Waarom doen ze wat ze doen? Een kind kan ongewild boosheid uitlokken, maar is nooit verantwoordelijk voor jouw boosheid. Waar begint jouw eigen verantwoordelijkheid? Hier gaat het over het belang van autonomie en leren we kijken naar ons onbewuste. Handvatten voor ouders worden afgewisseld met inzichten in hoe belangrijk de groei van een gezond en krachtig zelfbewustzijn is. Overigens is het ook een misvatting dat er ernstig trauma moet plaatsvinden voor de ontwikkeling van ADD. Het komt ook voor in liefdevolle gezinnen.
Zelfinzicht en zelfacceptatie zijn vereist om zich te ontwikkelen. De juiste omstandigheden die groei en heling mogelijk maken, kun je zelf in het leven roepen. De hersenen gaan dan nieuwe circuits vormen en onze geest leert anders naar zichzelf en de wereld kijken. De voorwaarden zijn misschien wel voordehandliggender dan we denken. Maté noemt ze zelfopvoedingstaken en categoriseert ze in fysiek en spiritueel.
‘Als we actief kunnen liefhebben, is er geen gebrek aan aandacht en is er geen stoornis.’
Het verstrooide brein, ADD begrijpen en helen is geschreven voor ouders en gezondheidsprofessionals maar ook voor docenten en leraren. En voor jou lieve lezer, want ook wanneer je geen ADD hebt of niemand denkt te kennen met ADD, brengt het lezen van deze uitgave je tot inzicht in het gedrag van mensen. Gabor Maté legt niet de nadruk op het medisch domein, toch weet hij resultaten van modern neurowetenschappelijk onderzoek, hersenwetenschap, ontwikkelingspsychologie, gezinssysteemtheorie, genetica en wetenschap harmonieus te integreren. Ik kan bijna niet wachten op zijn nieuwste boek Hongerige Geesten dat in maart van dit jaar verwacht wordt.
Marjan van Druenen, januari 2022
In ‘Het verstrooide brein’ helpt Gabor Maté je om AD(H)D te begrijpen en er beter mee om te gaan. Een optimistisch boek dat voor veel mensen de puzzelstukjes op hun plek laat vallen.
Bestel nu jouw exemplaar voor € 25,00 met gratis verzending.
Ik luister naar de naam Marjan, ben geboren en getogen in regio nultien. Mijn spirituele reis begon toen ik zestien was en het universum bestudeerde. Ik ging op zoek naar antwoorden. Ik bezocht de bibliotheek wekelijks en kwam met stapels boeken thuis, die ik ook nog eens ging lezen. Overigens waren het vaak veel te moeilijke boeken, maar ik worstelde mezelf erdoorheen. Altijd nieuwsgierig gebleven ben ik blijven studeren naast mijn werk. Astrologie, intuïtieve ontwikkeling, tarot, Jungiaanse psychologie, aura-en chakra reading en nog veel meer. Niet zomaar een cursus, maar veelal een beroepsopleiding. Non-dualiteit is waar ik nu veel over lees en probeer toe te passen in mijn leven. Met veel plezier schrijf ik boekrecensies en besprekingen. Liefs, Marjan
