De dopamine factor

Ik ben dol op boeken die gaan over psychologie en persoonlijke groei. Toen ik het boek De dopamine factor zag was mijn interesse gelijk gewekt. O.a. vanwege de strijd die hier thuis nog wel eens plaatsvindt met onze pubers, betreffende het telefoongebruik en het gamen. Tevens vanwege de ADHD diagnoses hier thuis, waarbij gesteld wordt dat dit vaak samen gaat met een verslaving.

Van Uitgeverij AnkhHermes kreeg ik de kans het boek te lezen en te recenseren. Dankjewel hiervoor.

Achterkant van het boek:

Het boek gaat over plezier. En over pijn.  Maar het gaat vooral over de balans tussen die twee en hoe belangrijk het is om die te vinden. We leven in een tijd van ongekende toegang tot stimuli met een hoge beloning en een hoog dopamineniveau: drugs, eten, nieuws, gokken, shoppen, gamen, appen, sexting, Snapchat, Instagram, Youtube, X, TikTok… De mogelijkheden, variëteit en potentie zijn onvoorstelbaar en onontkoombaar.

‘Onze smartphone is de moderne injectienaald die 24/7 digitale dopamine afgeeft. We zijn allemaal gevoelig geworden voor de continue stroom aan prikkels en streven voortdurend naar de volgende fix’.

Mijn ervaring:

Toen ik het boek binnenkreeg ben ik vrijwel gelijk begonnen met lezen. De eerste hoofdstukken waren meteen enorm boeiend waardoor ik maar moeilijk kon stoppen met lezen. Na een korte inleiding neemt de schrijfster je mee in de vele voorbeelden van gesprekken die ze gehad heeft met haar cliënten. Daarnaast geeft ze zichzelf ook bloot door een heel kwetsbare kant te laten zien door haar eigen ervaringen te vertellen. Ze neemt je in fragmenten mee in een stukje verslaving van haarzelf. Het zorgt ervoor dat het boek makkelijk en heel interessant om te lezen is. Wellicht ook omdat je je met sommige personen op een bepaalde manier kunt identificeren.

Het boek is op diverse vlakken wetenschappelijk onderbouwd. In sommige hoofdstukken worden er veel cijfers, feiten en percentages benoemd en soms ook wat vaktaal. Dit maakt het lezen soms wat lastiger, omdat je echt je hoofd erbij moet houden.

Het boek bestaat uit drie delen: het eerste deel gaat over het najagen van plezier. Anna Lembke legt in de diverse hoofdstukken uit wat er gebeurt in ons brein en hoe de plezier-pijn balans werkt. Dit doet ze, naast de vele voorbeelden, mede aan de hand van tekeningen en wetenschappelijke experimenten. Het boek heeft een prettige en logische opbouw en biedt praktische oplossingen voor het onder controle houden van dwangmatige, overmatige consumptie.

In het tweede deel van het boek vertelt ze over zelfbinding. Hierin worden een drietal technieken besproken die je kunnen helpen je verslaving in te dammen. Ze deelt tevens een stappenplan aan de hand van het woord DOPAMINE om je balans te herstellen en op diverse manieren (weer) plezier te kunnen ervaren in het leven.

In het derde en laatste deel, het najagen van pijn, vertelt ze voornamelijk over het stimuleren van de pijnkant, maar ook over eerlijkheid en liegen. Hierin wordt duidelijk dat liegen vooral te maken heeft met schuldgevoel en schaamte. Ze legt uit welke soorten schaamte er zijn en laat wederom met voorbeelden zien wat deze met je doen.

Ik hoopte meer te leren over het stukje verslaving, waarom ons brein verslaafd wil zijn. Vooral ook een social media verslaving. Een verslaving die eigenlijk vrij moeilijk uit te bannen is, omdat wereldwijd aan social media gedaan wordt. Zeker wanneer je een puber bent. In het boek wordt meer gesproken over andere verslavingen, maar Anna Lembke heeft in het stukje zelfbinding, de drie technieken, laten zien dat dat zeker mogelijk is.

Wat me vooral bijblijft van het boek is het stuk over eerlijkheid en liegen. Het stukje waarin geschreven wordt over de diverse soorten schaamte en dat je hier als ouder ook een hoop mee kunt. Ik denk dat veel mensen zich niet bewust zijn hoe dit werkt.

Al met al een heel mooi, leerzaam en interessant boek. Een aanrader!

Ik wilde dit boek lezen omdat ik al langere tijd dubbel reageer wanneer ik het weer te druk heb. Dan mopper ik, maar misschien levert het me wel iets op, waardoor ik de drukte (onbewust) zelf over me afroep.

De schrijfstijl van Anna Lembke deed me heel sterk denken aan de boeken van Gabor Maté. Veel voorbeelden uit de eigen verslavingspraktijk, en een mooie openheid over de eigen verslaving. Vooral dat laatste zorgt er bij mij voor dat ik de boodschap eerder kan accepteren. Want hoe makkelijk is het om vooral te wijzen naar de worsteling van anderen. En het sluit ook aan bij hoofdstuk 8, waarin Anna beschrijft dat radicale eerlijkheid over je verslaving een van de wegen naar herstel is.

She practices what she preaches!

Met de schrijfstijl stopt overigens ook mijn vergelijking met Gabor. Anna Lemke heeft een andere kijk op verslaving.

Anna Lembke beschrijft in heldere en begrijpelijke taal, wat er in je hersenen gebeurt wanneer je verslaafd bent aan een middel of gedrag. En hoe de neerwaartse spiraal er dan uitziet. Bij meer dopamine wordt je systeem ongevoeliger hiervoor, en heb je juist meer nodig. Zoals Anna het uitlegt: het wordt steeds moeilijker om plezier te beleven aan simpele (laagdopamine) activiteiten.

Een heel mooi inzicht vond ik de keerzijde van plezier: de pijn die vervolgens optreedt om het systeem weer in balans te brengen. Daarin trekt Anna haar visie breder naar een maatschappelijk niveau. Net als plezier hoort pijn bij het leven. En in deze tijd hebben we teveel tijd, middelen en media om die pijn te kunnen ontlopen.

Ook hier draait het om balans (en dan niet als dooddoener), want andersom reageert het lichaam op pijn door dopamine aan te maken. Denk hierbij aan intensief sporten, of de koude ijsbaden van de Wim Hof methode. Met daarbij een geniale waarschuwing: ook aan pijn kun je weer een nieuwe verslaving overhouden…

Door het hele boek heen geeft Anna Lembke voorbeelden en oefeningen die je kunt doen in het licht van jouw verslaving. Waarbij dat vaak niet met een paar oefeningen is op te lossen. Dat kan een paar jaar duren, of een leven van discipline van je vragen.

Ik heb het boek uit, maar ben er nog niet klaar mee. Er zitten nog vele vragen in mijn hoofd. Dat maakt dit boek voor mij bijzonder. Want ergens weet de schrijfster een zaadje van verandering in mij te planten.

Het boek liet mij zien dat wanneer ik zelf de drukte opzoek in mijn werk, door de stress juist de dopamine afneemt. En dan snap ik nu waarom ik dan bijvoorbeeld een drankje lekkerder vind en meer ga snacken (welkom dopamine!). Vraag is nu of, en vervolgens met de vraag waarom, ik die stress bewust opzoek. Heel veel stof tot nadenken en verder onderzoek, en als een boek zoiets kan bereiken, dan is maar één conclusie gerechtvaardigd: een pareltje dat de moeite waard is om ook te gaan lezen.