Als je hebt gehoord dat je niet meer beter wordt

Wat was dit een mooi boek zeg! Ik ben dit boek gaan lezen nadat ik recent heb gehoord chronisch ziek te zijn en ik hoopte eigenlijk wat erkenning te vinden in dit boek. Dit is zeker gelukt! Ik heb prachtige quotes geannoteerd en goede oefeningen eruit gehaald. Ik zal dit boek er zeker in de toekomst nog bijpakken!

Het laatste gedeelte ging echt over de laatste fase van je leven, gezien dat dit niet geldt voor mij heb ik hier wat minder uit gehaald maar ik kan het zeker aanraden voor iedereen die ziek is, of het nu je laatste fase is of niet!

“Er is geen andere weg dan de eigen weg” (quote uit het boek)

Ik geef het boek 4 sterren!

Vorig jaar is mijn moeder op 64-jarige leeftijd overleden nadat ze 11 maanden daarvoor kreeg te horen dat ze ongeneeslijk ziek was.  Deze maanden stonden voor ons allemaal in het teken van afscheid nemen en laatste keren. Voor ons was het ook een periode van bewust herinneringen maken. Dat was voor mijn moeder natuurlijk anders. Onbewust, waarschijnlijk uit een soort zelfbescherming, heb ik toen niet echt stilgestaan bij haar kant van dit proces. Ik had verwacht dat die kant meer in het boek belicht zou worden maar dat was dus niet zo.

Het boek is voor mensen in de voorlaatste fase van hun leven. Als je hebt gehoord dat je niet meer beter wordt kan natuurlijk gaan over mensen die chronisch ziek blijken te zijn. Die voorlaatste fase kan jaren en jaren duren. Toch is het boek gericht op het uiteindelijk overlijden. Ik haal 3 onderwerpen uit het boek.

Om te beginnen met waar, wat en wie geeft je energie of kost je energie. Dat zou iedereen moeten lezen! Juist als je nog wel een lang leven voor je denkt te hebben wil je deze niet verspillen aan mensen en zaken die je energie kosten op een negatieve manier.

Ten tweede staan er bijvoorbeeld oefeningen in die je kunt doen als je dus ziek bent. Goede dingen maar ik vond het in dit boek niet goed tot zijn recht komen. Hier kom ik zo op terug.

Als derde, wat ik heel belangrijk vind: alles wat te maken heeft met het uiteindelijke overlijden wordt overzichtelijk besproken! Denk aan de mogelijkheden met betrekking op je uitvaart (cremeren etc.) maar ook hoe je zal overlijden (bijv. euthanasie). En alles wat daar voorafgaand bij komt kijken qua zorg. Mijn moeder heeft altijd heel openlijk met ons gesproken over haar wensen. Dat zij uiteindelijk koos voor euthanasie was voor ons dan ook geen verrassing. Wij hoefden nergens over na te denken, een mening te vormen of iets uit te zoeken omdat we wisten waar we aan toe waren. Ik raad iedereen dan ook aan om dit soort onderwerpen te bespreken voordat het aan de orde is. Weet elkaars wensen, dit boek is daar een handig hulpmiddel bij.

De persoonlijke verhalen in het boek raakten mij. Ik stond er bij het lezen niet altijd bij stil dat het geschreven is voor mensen die te horen hebben gekregen dat ze niet meer beter worden. Dit moet je juist al veel eerder lezen én bespreken! Als je ziek bent is je hoofd al zo vol dat bepaalde adviezen, tips en oefeningen in het boek juist goed zijn maar op dat moment is er geen ruimte in je hoofd om je daarin te verdiepen.

Uiteindelijk gaan we allemaal dood en met een beetje geluk word je niet ziek. Maar lees daarom dit boek bij voorbaat, omdat je simpelweg niet in de toekomst kan kijken. Bedenk wat jij hieruit meeneemt, wat jij belangrijk en fijn vindt en maakt dit bespreekbaar met de mensen om je heen. Laten we de dood en alles wat daarbij hoort normaliseren en pak dit boek er eventueel bij om onderwerpen aan te kaarten.

Eenmaal het boek in handen kon ik niet anders zeggen dat ik hoge verwachtingen had. Een boek voor een waardevolle tijd, zoals in de subtitel wordt beschreven. Met een dierbare in mijn naaste omgeving die ook te horen heeft gekregen niet meer beter te worden was dit boek een ‘must-read’ in mijn ogen.

Het boek is veelal prettig leesbaar: ik kon het makkelijk wegleggen en stilstaan bij datgene wat ik daarvoor net gelezen had. Door de vele beknopte alinea’s met een eigen koptekst leest het soms wel wat onrustig. Qua inhoud kon ik niet alles pakkend en als waardevol beschouwen alhoewel ik mij wel degelijk besef dat de inhoud van dit boek onmogelijk helemaal sluitend kan zijn naar ieders eigen beleving, kennis en situatie. Toch geloof ik er zeker in dat je wanneer je dit boek opnieuw gaat lezen er weer andere mooie inzichten uit kan halen. Van waardevolle inzichten, met oefeningen om meer tot jezelf te komen, aangevuld met persoonlijke verhalen, onderscheidende hoofdstukken, tot vragen die je zelf tot inzichten brengen: de inhoud is zeer gevarieerd. Ik verwacht dan ook dat dit boek niet alleen waardevol is voor degene zélf die niet beter wordt, maar ook voor de naasten. De inhoud van dit boek kan ervoor zorgen dat er stappen worden ondernomen die belangrijk zijn en rust kunnen geven in het gehele proces van een naderend afscheid. Dit boek heeft mij zonder twijfel meer inzichten gegeven. Ik geef het boek 4 sterren.

“Saskia heeft pas gehoord van het bestaan van psycho-oncologische begeleiding: het ondersteunen van mensen met kanker op mentaal-emotioneel gebied. Dat spreekt haar aan. Ze kan zich vinden in de gedachte dat lichaam en geest samenwerken en elkaar beïnvloeden. Ze wil haar doorzettingsvermogen voeden door hoopvolle gedachten, ze wil haar lichaam ondersteunen tijdens de chemokuren, ze wil zichzelf rust gunnen door te oefenen in bewust ontspannen en ze wil de vele emoties die op haar afkomen verwerken door ze te uiten en te delen.” Uit hoofdstuk 10: Patiëntenverhalen.

Als ik lees dat 1 op de 2 mensen ooit in zijn of haar leven kanker krijgt (KWF-kankerbestrijding) is het werk van auteur Eveline Tromp en haar boek actueler dan ooit! Je hoeft je niet alleen aangesproken te voelen als je te maken krijgt met kanker, het boek is voor iedereen die zelf, of als naaste, te maken krijgt met ernstige ziekten, de behandelingen, bijwerkingen, prognoses, het balanceren tussen hoop en vrees, het aanpassen aan je nieuwe werkelijkheid waartoe je je moet gaan verhouden, allerlei regelzaken, de eindigheid van je leven en de bal aan emoties en gevoelens waarmee dit alles gepaard gaat.

Op de kaft prijkt een klaproos, deze bloem staat symbool voor het herdenken van de doden, het dankt deze symboliek aan de slagvelden in Noord-Frankrijk die na de Eerste Wereldoorlog rood kleurden van de klaprozen. Ze staan ook voor hoop, troost en vernieuwing, passende symboliek voor dit boek, dat uitgebreid verhaald over de voorlaatste en laatste levensfasen van mensen die hebben gehoord dat ze niet meer beter worden.

“Je liefde overdragen” vond ik een prachtig hoofdstuk (7); de realiteit van het ophanden zijnde sterven kan verzacht worden als je je dierbaren over je dood heen, of door je dood heen, iets van jezelf nalaat. Op zoveel manieren kan je hier op een waardevolle en zingevende manier mee bezig zijn in de (voor)laatste fase van je leven. Ik herken zelf het schrijven van een Levensportret van een dierbare van mij, waarvan we ook weten dat de kanker ongeneeslijk is. Ik ervaar dus zelf hoe waardevol dit proces is. Het geeft ook plezier, ontroering en mentale rust voor beide partijen.

“Als je iemand vraagt naar de zin van het bestaan, antwoordt hij met zijn levensverhaal.”

                                                                              György Konrád (1933 – 2019), Hongaarse schrijver en essayist

 Het boek is doorspekt met mooie quotes van mensen: schrijvers, psychologen, filosofen, artiesten.

Ik vind het een volwaardig boek dat alle facetten in het licht zet, ook is het een praktische gids over (medische) regelzaken en mogelijkheden uit de uitvaart en rouwwereld. Je kunt je nog zoveel meer verdiepen in de onderwerpen, zeker de spirituele en religieuze, zoals: nabij de dood en levenseinde ervaringen, de vraag of de dood het einde is of een overgang naar een ruimer bewustzijn, een andere dimensie, een hiernamaals. De kijk hierop vanuit o.a. het christendom, de islam, het soefisme en het boeddhisme.

Ik vind het een aanrader voor iedereen. Als je gezond bent en niemand kent die ernstig ziek is, zal dit boek waarschijnlijk niet direct opgepakt worden, het lijkt een ver van je bed… en het is een onderwerp dat je naar je keel kan vliegen. Maar vroeg of laat is de kans groot dat je er wel mee te maken krijgt, bij jezelf of met een naaste. Het lijkt mij goed er af en toe over na te denken, niet uit angst van je af te duwen, maar jezelf er meer vertrouwd mee te maken, want iedereen komt uiteindelijk voor het eigen sterven te staan.