Het Evangelie van Thomas

De kaft van het boek heeft een warme donkerrode kleur, een afbeelding van een peinzende persoon siert de voorkant. Het nodigt uit tot lezen. Het evangelie van Thomas bestaat uit 114 losse uitspraken van Jezus. Deze teksten zijn voor ons soms moeilijk te begrijpen, maar Bram Moerland heeft bij elke tekst een duidelijke uitleg geschreven in begrijpbare taal. Het leest heel makkelijk.

Het gaat niet over een God of verlossing buiten ons, maar het vinden van het licht in jezelf. Daar komt geen geloof aan te pas en daar hoef je ook niemand voor te volgen. Het gaat over het terugvinden van liefde in jezelf, een innerlijk weten van een godsvonk in jezelf. Het gaat over een weten dat diep in jou wacht om aangewakkerd te worden, als een vonkje dat op kan vlammen. Dat kun je soms ervaren als een moment van herkenning, als een besef van ‘dit wist ik al’. En ik kan dit, al lezende, alleen maar beamen.

Wat is de rijkdom van die verborgen schat in onszelf? Het is een besef van verbondenheid met al-wat-is, als een ondergedompeld zijn in liefde. Het geeft je een besef van een onwankelbare grond onder je bestaan. Je kunt niet meer uit de boot vallen, wat er ook gebeurt lees ik in het boek.

Een mooi stukje: ‘In elk mens sluimert een vonk van ‘de Eeuwige’, sommige mensen kunnen dat van zichzelf niet geloven. Maar als iemand door een medemens bevestigd wordt, met een liefdevol gebaar, een bemoedigend woord, of zelfs alleen maar een luisterend oor, kan dat een aanzet zijn tot persoonlijke bloei. Je medemens bemoedigen kost niets, maar kan voor die medemens heel kostbaar zijn.’ Prachtige woorden. Het gaat uiteindelijk om liefde geven en ontvangen.

Het Thomas-evangelie biedt een heel andere kijk op de uitspraken van Jezus. Wat een verrijking dit inspirerende boek te hebben gelezen. Een aanrader!

Bram Moerland legt de lat erg hoog voor dit boek. Hij zegt op blz. 19 van zijn boek: “Het Thomasevangelie is niet alleen maar een verzameling losse uitspraken. Het blijkt een zorgvuldig opgebouwd handboek voor spirituele groei.”

Na het lezen van zijn boek Het Evangelie van Thomas, het weten van een ongelovige kan ik zeggen dat het inderdaad klopt.

Voorafgegaan door een aantal hoofdstukken toelichting en achtergrondinformatie over de vondst van het evangelie bij Nag Hammadi, neemt de auteur ons mee naar 114 logions.

Deze logions, 114 losse uitspraken van Jezus, waren voor mij als hedendaagse lezer vaak onbegrijpelijk. Dankzij de heldere uitleg van de auteur, vaak voorzien van voorbeelden uit onze tijd, begreep ik de diepere betekenis van de logions waardoor ik ze kon vertalen naar mijn dagelijks leven.

Dit is een bijzonder boek dat het verdient om onder de aandacht te komen van heel veel mensen die al dan niet met spiritualiteit bezig zijn.

Voor mensen die op zoek zijn naar de verborgen spirituele traditie van de gnosis zijn de boeken: De katharen, de overwinning van de vrijheid en Gnosis en gnostiek, de bevrijding van de liefde van Bram Moerland ook zeer de moeite waard om te lezen.

Het Evangelie van Thomas is gebaseerd op geschriften die pas in 1945 in Nag Hammadi zijn gevonden. En zoals te verwachten ontstond gelijk een discussie welke waarheid meer “waar” is: de al ruim voor 1945 bekende uitlatingen van Jezus uit de Bijbel of deze teksten?

Sowieso is het voor mij altijd een uitdaging om boeken over het geloof te lezen, omdat ik de lichte en donkere kanten van geloof maar niet met elkaar weet te verenigen. Maakt niet uit welk geloof het betreft. Ik ben dus met een negatieve en afwijzende houding aan dit boek begonnen.

Maar al in aanloop naar de 114 logia (losse uitspraken van Jezus) weet Bram Moerland mij voor zich te winnen. Zonder te proberen de lezer te overtuigen legt hij uit waarom deze teksten authentieker en waarheidsgetrouwer zouden zijn dan wat er in de bijbel staat.

Zeker, wederom een kwestie van geloof, maar dit evangelie staat dichter bij mijn overtuigingen én rekent enigszins af met de voor mij donkere kanten van geloven.

Want gedurende de 114 logia word je gebaad in allerlei overwegingen. En het baden (warm bad) zit er voor mij in dat de kern van deze teksten van Jezus niet in hel en verdoemenis zit, maar in jezelf. Het goddelijke zit in je, niet buiten je; en heeft ontwikkeling tot doel en niet onderdrukking.

De schrijver legt ook uit wat de reden zou zijn geweest om bepaalde aspecten van de uitspraken van Jezus in de Bijbel en latere uitleg te veranderen. En dat gaat precies over die voor mij donkere kant van het geloof, die ik wel kan begrijpen, maar weiger te accepteren.

Of je nu in Jezus gelooft of niet, in de duiding van Bram Moerland zit voldoende stof tot nadenken die je kan helpen bij je eigen ontwikkeling. Dit boek leent zich dan ook niet om in één ruk uit te lezen. Lees een paar logia achter elkaar en laat die dan op je inwerken.

Natuurlijk ben ik nu niet opeens gaan geloven, maar Het Evangelie van Thomas heeft me wel een mooie(re) kant van het christelijk geloof laten zien.

Dankzij dit boek vraag mij af of ik in deze dikwijls, in vele opzichten, belastende en vijandige tijd en ondanks mijn spirituele verworven wijsheid tot nu toe, nog wel verbonden ben met mijn Koninkrijk, met mijn hemel op aarde. Het boek heeft mij echter ook aangezet om te stoppen met zoeken, elk geloof los te laten en de waarheid vooral in mijzelf te vinden. Mezelf focussen op wat echt belangrijk is, niet op vluchtigheden en/of materiële zaken. Diepe emoties, vaak onverwerkt en donker, naar het licht brengen en definitief loslaten.

Dit boek, wat vooral het onderscheid aan het licht brengt tussen kerk en gnostiek, heeft mijns inziens veel raakvlakken met het boeddhisme, want ook het boeddhisme kent geen geloofsbelijdenis. Vrede vinden met alle facetten in het leven, niet oordelen of labelen, maar alles echt en in alle eerlijkheid en rauwheid omarmen. Hoe broodnodig is dit in de huidige wereld! Geen angst voor elkaars verschillen, uiterlijkheden, wijze van leven etc., maar vrede vinden in de acceptatie van het Al. Daarin geen verwachtingen koesteren, met een open hart van ochtend tot avond leven, niet denken dat het leven altijd zonder pijn gepaard gaat.

Ik ben, net zoals mijn broeders en zusters, onderweg naar nog meer innerlijke rijkdom, om een waarachtig mens te worden. Daarnaast zal ik blijven zoeken naar de schat (Christusbewustzijn) in mijzelf en daaropvolgend ook in anderen. Het Evangelie van Thomas kan ik ieder mens op deze prachtige planeet van harte aanbevelen!

Het evangelie van Thomas is geschreven door Bram Moerland. Naast een vertaling van het Thomas-evangelie, dat bestaat uit 114 logions oftewel uitspraken door Jezus, bevat het boek een toelichting van Moerlands hand. Het Thomas-evangelie is een apocrief evangelie. We vinden het dus niet terug in de bijbel.

Al ruim twintig jaar geleden kwam het Thomas-evangelie op mijn pad. Destijds in de versie van Erik van Ruysbeek en Marcel Messing. Geen idee van wie ik dat boek destijds leende, maar ik maakte er negen kopietjes uit met daarop alle 114 vertaalde logions. Leg ik die vertaling naast de vertaling die Moerland gebruikt, dan zijn daar nogal wat verschillen tussen aan te wijzen.

Moerland geeft aan dat ook de Koptische brontekst uit de vierde eeuw na Christus een vertaling is en dat we ervan uit mogen gaan dat de oorspronkelijk tekst in het Aramees werd geschreven, de taal die Jezus sprak. Later werd die tekst in het Grieks vertaald en daarna weer in het Koptisch.

Hetzelfde geldt voor de vier canonieke evangeliën die wel in de bijbel zijn terechtgekomen na het Concilie van Nicea in 325 na Christus: die van Marcus, Mattheus, Lucas en Johannes. Voor al deze evangeliën geldt dan ook dat er – al dan niet opzettelijk – redactionele wijzigingen zijn aangebracht. Jammer dat we Jezus zelf niet meer naar zijn zorgvuldig gekozen woorden kunnen vragen!

Welke woorden komen in mij bovendrijven voor een beschrijving van dit boek recht uit mijn hart? Geen woorden. Het is een boek om stil van te worden. En misschien is dat ook wel de bedoeling. Zowel van Jezus als ook van Moerland. Maar hoe dan ook, ik heb Uitgeverij AnkhHermes een recensie beloofd, en daarvoor zal ik toch wel wat meer woorden nodig hebben.

Laat ik dan zo dicht mogelijk bij mezelf blijven. Ik las het boek in een periode van rouw en leegte. Een periode die aanvoelt als woestijn, niemandsland. Sommige logions raakten direct aan de pijn in mijn hart en schenen licht op onbewust gebleven verbanden tussen diepe emotionele verwondingen. Het kijken in de spiegel die het lezen van dit boek me bood, voelde dus soms bijzonder pijnlijk, maar soms ook heel troostend en helend. Zoals Annemiek Schrijver in het voorwoord zegt, kan het boek als ‘een handboek voor het leven’ zijn. Als ‘een gids voor Eerste Hulp bij Reflectie.’

Wat Moerland naar eigen zeggen met het boek duidelijk heeft willen maken, is dat het Thomas-evangelie ‘niet alleen maar een verzameling losse uitspraken’ is. Wel ‘een zorgvuldig opgebouwd handboek voor spirituele groei.’ Naar mijn mening is hij daar met zijn toelichting goed in geslaagd.

Wat fijn is: logions waarover ik wat betreft betekenis twintig jaar in het duister bleef tasten – al bracht yoga wel wat licht – zijn nu toegankelijker. Al heb ik bij enkele toelichtingen twijfels. De Jezus die eruit naar voren komt blijft voor mij dezelfde. Liefde blijft de boodschap.

Graag geef ik je tot slot een citaat: de vertaling van logion 8. De ‘hij’ in de eerste regel is Jezus:

En hij zei:
De mens is als een wijze visser,
die zijn net wierp in de zee,
en het ophaalde uit de zee, vol kleine vissen uit de diepte.
Te midden van hen
vond de wijze visser een grote, mooie vis.
Hij wierp alle kleine vissen terug in de zee
en koos zonder aarzeling de grote vis.
Wie oren heeft om te horen, die hore!

Geïnteresseerde lezers die aan dit rijke, inspirerende en diep medemenselijke boek willen beginnen, raad ik aan om daarbij te werk te gaan als de wijze visser. In dat geval is de vangst gewaarborgd!