De mythe van normaal

Weer een prachtig wijs boek van Gabor Maté. We zijn misschien wel verder van huis dan ooit, op het gebied van het erkennen van het belang van het diepe gevoel in ons leven. En juist daarom hebben we deze schrijver, therapeut en wijze man hard nodig. Gabor geeft het gevoelsleven de erkenning die het verdient. We zijn lichaam en geest, denken en voelen, hart en ziel, body en mind. Alleen HEEL kunnen we gezond en gelukkig leven. Gabor is een van de meest gevoels-wijze leraren die ik ken. Dit boek maakt ons ook gevoels-wijzer. Wie weet kunnen we een begin maken van een terugreis naar heelheid. Een must read.

Saskia de Bruin, auteur van o.a. Weg van de pijn

Gabor Maté borduurt verder op zijn vorige werken in deze stevige pil, die weer leest als een goede tv-serie! De mind-body connectie, het inzoomen op psychosociale factoren die een overheersende invloed hebben bij ziekten. Hij benadrukt dat we bio-psycho-sociale wezens zijn en dit nogal veronachtzaamd wordt in de huidige medische wereld, waarin onevenredig veel aandacht is voor het ‘harde’ denken en meetbare lichamelijke feiten, en er te weinig aandacht is voor onze emoties en gevoelswereld, en de levensverhalen van mensen. Hij trekt het nu veel breder, door van het individu uit te vergroten naar de maatschappij, de politiek en cultuur.

Twee vissen zwemmen rond als ze op een gegeven moment een oudere soortgenoot tegenkomen, die aan hen vraagt: “Hoe staat het leven in het water?”
Ze weten niet wat te antwoorden en zwemmen snel door. Even later vraagt de ene vis verbaasd aan de andere vis: “Wat is water?”

Hiermee wil hij verduidelijken dat onze omgeving heel gewoon voor ons is. We weten niet beter. Onze kapitalistische maatschappij, veelal gericht op consumentisme, macht, concurrentie, succes uitgedrukt in geld en materiele bezittingen, noemt hij toxisch. De verspreiding van negativiteit, wantrouwen, vijandigheid en polarisatie. Hij geeft voorbeelden van heersende waarden en normen die misschien wel helemaal niet zo gezond voor ons zijn. Hij besteedt aandacht aan o.a. racisme, onderdrukking, armoede, sociaaleconomisch onder aan de ladder bungelen. De chronische stress die hiermee gepaard gaat maakt je telomeren korter, wat vroegtijdige veroudering betekent, en zo ook je levensverwachting verkort. Opvallend ook is dat veel meer vrouwen dan mannen last hebben van auto-immuunziekten en functionele stoornissen. Als vrouw heb je het structureel zwaarder in onze maatschappij, dat veelal toch nog ingericht is op de man.

Daarnaast besteedt hij veel aandacht aan zwangerschappen, bevallingen, de kraamtijd en de verdere kindertijd. Hoe belangrijk de aandacht voor de emotionele behoeften van een kind is. Hij verhaalt over zijn eigen jeugd als Hongaars joods kind in de Tweede Wereldoorlog en over ervaringen die zijn moeder meemaakte in haar zorg voor hem. Hij ‘duikt’ in ziekte-verhalen van mensen en haalt veel kennis aan van collega’s in het brede veld van de gezondheidszorg: artikelen, interviews, literatuur, uitslagen van onderzoeken etc. Al met al noten genoeg!

Dit boek is zo urgent dat iedereen het zou moeten lezen!

Het omslag van het boek spreekt mij erg aan. Het is precies in lijn met de eerdere boeken van Gabor Maté. Ik herkende het meteen en was daardoor ook meteen geïnteresseerd om het boek te lezen. Ik wist niet goed wat ik van de titel moest vinden en waar het boek dan precies over ging, tot ik de achterkant las. Wat is in de westerse wereld normaal wanneer het gaat om de gezondheidszorg, chronisch zieke mensen, de algemene gezondheid en het welbevinden van mensen? Hier wil ik meer van lezen!

Ik ben met Gabor Maté bekend geraakt door zijn documentaire “The wisdom of Trauma”. Zijn visie op trauma spreekt mij enorm aan. Trauma komt altijd door gebeurtenissen in onze jeugd. Trauma is geen ziekte, er is niks ‘mis’ met je wanneer je een trauma hebt. Het gaat om wat je is overkomen.

In dit boek beschrijft Maté dat het onterecht is dat lichaam en geest worden gezien als twee verschillende onderdelen van onszelf. Maté gelooft dat deze twee onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Ik vind dit een hele mooie visie en geloof er zeker in dat dat wat we meemaken in ons lichaam zit ‘opgeslagen’ en zich kan gaan uiten tot lichamelijke ziektes, maar ook tot verslavingen.

In het boek wordt heel veel herhaald. Ik denk dat de boodschap ook heel goed over was gekomen als er minder woorden waren gebruikt. Sterker nog, ik denk dat de boodschap dan veel duidelijker was. Het boek gaat regelmatig van hot naar her, wat het soms onduidelijk kan maken wat er nou precies bedoeld wordt. Ik krijg het idee dat Maté zo veel mogelijk wilde vertellen om zijn punt duidelijk te maken, terwijl het op mij juist onduidelijker over kwam.

Neemt niet weg dat ik wel achter zijn standpunt sta, en ik het daarom nog steeds een waardevol boek vind. Lichaam en geest zijn zeker met elkaar verbonden en daar mag veel meer aandacht voor zijn! Vooral wanneer het gaat om lichamelijke ziektes.

Als holistisch arts ben ik fan van zijn boeken en documentaire. Gabor Maté schijnt licht op een andere kant (niet de meest populaire) van onze gezondheidscrisis.

Persoonlijk was de informatie voor mij niet vernieuwend omdat ik me al tijden verdiep in dit onderwerp, maar ik vind het knap hoe hij deze complexe materie weet te vertalen naar begrijpbare taal. Het boek is dik en confronterend en kan zeker op weerstand stuiten; echter Gabor biedt, voor eenieder die dat wil, ook een oplossing aan.

Ik zal dit boek zeker aanraden aan mijn collega’s en cliënten! Het biedt ruimte voor diepgaande discussies.

Voor mij is dit het derde boek van Gabor Maté dat ik heb gelezen. Zijn schrijfstijl is erg toegankelijk en persoonlijk, waardoor je regelmatig tijdens het lezen geraakt wordt, wat voor mij zijn boeken zo prettig maakt.

In De mythe van normaal herken je zijn visie uit eerdere boeken, namelijk dat wat er in je jeugd gebeurt iets met je doet, waar je als je pech hebt (in) je verdere leven last van hebt.

Gabor Maté probeert een lans te breken dat de omgeving, die wij “normaal” noemen of zijn gaan vinden, door haar toxiciteit misschien niet eens zo normaal is. En daardoor onnodige trauma’s veroorzaakt. Een voor mij heel wezenlijk inzicht daarbij is dat er trauma’s ontstaan vanuit die omgeving met een grote T en een kleine t. Hoe erg het trauma was, maakt niet uit voor het effect dat het op je kan hebben. Zoals de schrijver het verwoordt: “je hebt een verwonding opgelopen”.

En door hoe daar normaal mee wordt omgegaan (in het onderwijs, vanuit wetgeving, in de medische zorg…) kan deze verwonding uitgroeien tot ziektes, verslavingen of andere problemen. En geven wij hem weer door aan onze naasten.

Gabor wijdt een heel groot deel van dit boek aan zijn beschrijving hoe we normaal zijn gaan vinden wat eigenlijk niet normaal is. Net als in eerdere boeken was ik op een gegeven moment wel klaar met al die voorbeelden en beschrijvingen. Met opnieuw hetzelfde dilemma: begon het me te vervelen of vond ik het te confronterend? Want ik herkende de voorbeelden en werd daar niet echt optimistisch van.

Op dat punt in het boek stelde ik mezelf de vraag hoe de schrijver zich hier uit zou gaan redden. Wel knap dat je een lezer precies daar krijgt waar je hem wilt hebben. Met zijn eigen en supereerlijke verhaal laat Gabor zien hoe zijn heling is verlopen. Dat was voor mij een ander wezenlijk inzicht. De verwonding kan vaak niet meer worden genezen, maar wel geheeld. Er worden veel verhalen gedeeld wat heling kan betekenen voor de ziektes als gevolg van de verwonding. Ook daarin blijft de schrijver realistisch.

Het slot van dit boek pretendeert niet de oplossing te hebben voor onze “normale” wereld.

“Pessimisme van het verstand en optimisme van hart en ziel” oftewel, ja het zal heel lang duren voordat onze maatschappij de wetenschappelijk onderbouwde inzichten van Gabor Maté omarmt en toepast. Het enige dat je op korte termijn kunt doen is om deze inzichten voor jezelf te gebruiken. Met je lichaam als signaalgever waar jouw verwondingen zitten. Om zodoende eerst aan je eigen heling te kunnen werken. Als maar genoeg mensen dat doen, is dat in ieder geval een begin van de heling van de maatschappij.

Als afsluiter roept de schrijver je op om kritisch te blijven op wat jij normaal vindt en wat niet. Ik schat dat de gemiddelde lezer van dit type boeken daar geen bezwaar tegen heeft. En hoe toepasselijk op wat er op dit moment allemaal in de wereld gebeurt, met veelal “normale” rechtvaardiging waarom deze gruwelijkheden vooral nodig zijn.

Ik heb de inhoud van dit boek gretig naar binnen gezogen. Er zijn niet vaak boeken die me op zoveel vlakken hebben geraakt, aan het denken gezet en hebben geholpen in het omgaan met mijn eigen verwonding.

En om af te sluiten: je kunt helaas niet voorkomen dat je een verwonding oploopt. Ook de schrijver vertelt heel openhartig hoe hij door zijn eigen verwonding weer zijn vrouw en zoon heeft verwond (waarbij het heel bijzonder is dat hij dit boek samen met die zoon heeft geschreven). Maar je kunt wel de verantwoordelijkheid op je nemen om je verwonding onder ogen te zien en te helen. Ik gun je dan ook dat je dit boek gaat lezen.