De mind-body connectie

Nieuwsgierig begon ik aan het boek De mind-body connectie van John E. Sarno uitgebracht in de Nederlandse vertaling bij uitgeverij AnkhHermes in 2025 (eerder uitgegeven via Warner Books, New York in 1998). Een oudje zou je zeggen, maar nog steeds is de boodschap van John E. Sarno relevant.

Zelf ervaringsdeskundig op het gebied van chronische pijnklachten, was ik benieuwd naar zijn boek. Ik hoopte meer te weten te komen over zijn kennis en methodiek op dit gebied. De schrijver geeft namelijk aan dat chronische pijn te helen is zonder medicatie, operaties of eindeloze behandelingen. Te mooi om waar te zijn? Of eindelijk een verklaring voor de vele vormen van chronische pijn waar (ook) veel Nederlanders langdurig aan lijden.

Dr. Sarno is afgestudeerd als arts en zag in zijn praktijk dat  reguliere behandelingen bij chronische pijnklachten vaak niet hielpen. Hij ontdekte dat  lichamelijke klachten konden ontstaan door het onderdrukken van bepaalde emoties. In plaats van de emotie te uiten zoekt  het lichaam een plek om dat via chronische pijn te doen. Waarom dit gebeurt en bij welk type mens, beschrijft Sarno helder en duidelijk in zijn boek De mind-body connectie.

Het boek heeft mij  geholpen in het anders en holistisch kijken naar chronische pijnklachten. Omdat het makkelijk leesbaar is en de schrijver ingaat op alle vragen die tijdens het lezen in mijn hoofd ontstonden, raad ik het  boek zeker aan. Het is geschikt  voor iedereen met chronische pijnklachten en mensen in hun omgeving. Ook voor therapeuten, artsen en diegene die meer beroepsmatig geïnteresseerd zijn in de connectie tussen lichaam en geest bij chronische pijn, is het boek van belang. In de bijlage is een verdieping opgenomen met academische aspecten en onderbouwing.

Wat me bij blijft is dat het boek een dieper inzicht biedt in de oorzaak van chronische pijnklachten waarbij de connectie mind en body serieus genomen wordt. Niet als in ‘het zit tussen je oren’, maar op een heldere, logische en verklaarbare manier. Wat ook fijn is dat hij de methodiek deelt waarbij je zelf aan de slag kunt met chronische pijnklachten. Geen commercieel belang dus maar een oprechte overtuiging en beschrijving hoe mensen met chronische pijn te ondersteunen en zo mogelijk te genezen.

Er zijn wat mij betreft twee kleine minpuntjes namelijk:  Dr. Sarno legt in het boek de link tussen ernstige aandoeningen (denk aan hartvaatziekten en kanker ) en de invloed van emoties, zonder wetenschappelijke onderbouwing. Dit is een spannend inzicht en gelukkig geeft hij aan dat deze conclusies nog verder onderzocht dienen te worden. Daarnaast is hij soms wat overenthousiast in de beschrijving van de (tussen)wervelschijven en de wervels. Het blijft een arts hé?

Ik geef het boek De mind-body connectie van John E. Sarno daarom 4 sterren met bewondering en respect voor de moed van de schrijver om op een andere manier naar chronische pijnklachten te kijken. Mijn conclusie: Lees dat boek!

Vanuit mijn eigen ervaring met chronische pijn ben ik het boek gaan lezen. Ik was benieuwd naar nieuwe inzichten en meer kennis over de onderliggende patronen. Het boek heeft mij positief verrast. De schrijver neemt je mee in verschillende verhalen van mensen met chronische klachten die hij heeft behandeld als huisarts. Dit gaf mij erkenning en de rust dat hij weet waar hij over praat.

Hij deelt zijn frustratie met de huidige gezondheidszorg en de geringe kennis die er is rondom emoties en chronische klachten. Daarbij legt hij anatomisch gezien uit waar een grote lijst aan klachten door ontstaan en wat de link is met emoties. Door de verklaring te hebben wat erachter speelt en dat de kans klein is dat er een fysieke oorzaak achter zit, ontstaat er meer ruimte om te kunnen kijken naar de emoties die erachter zitten, en in zijn optiek de belangrijkste: de onbewuste woede. Hij geeft daarbij ook de kanttekening dat je eerst moet uitzoeken of er een fysieke oorzaak is voor de klacht om, bij uitsluitsel hiervan, te kunnen kijken naar de onderliggende emoties. Door de duidelijke uitleg en voorbeelden lukt het hem in mijn optiek om het taboe te doorbreken van onderliggende emoties bij chronische pijn.

Wat mij bij is gebleven is zijn uitleg over de onbewuste woede die ontstaat vanuit onze basisbehoeftes die wij niet kunnen realiseren zoals we zouden willen. Denk daarbij aan aardig gevonden worden, perfect willen zijn en verzorgd willen worden. Het zijn stukken waar veel mensen tegenaan lopen en wat ons ook menselijk maakt. Vaak wordt dit weggedrukt en niet gedeeld met anderen. Door de bewustwording hiervan en hiermee aan de slag te gaan, hoeft de onbewuste woede niet geuit te worden in fysieke klachten en ontstaat er verlichting van de pijn. Het is een bijzonder boek met inzichten die tijdloos zijn. Ik raad het zeker aan om te lezen en geef het boek vier sterren.

Toen ik begon in De mind-body connectie was ik nieuwsgierig. Als ACT- en systemisch contextueel therapeut én iemand met ervaring met langdurige post-virale klachten, hoopte ik op een genuanceerde en brede kijk op de mind-body verbinding.

Al snel merkte ik dat de stijl en inhoud me niet aanspraken. Sarno legt sterk de nadruk op één emotie: woede, als kernoorzaak van veel lichamelijke klachten. Andere emoties zoals angst, verdriet of schaamte krijgen nauwelijks aandacht.

Bovendien stelt hij dat aandoeningen zoals chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) géén lichamelijke oorzaak hebben. Voor mij voelt dat te kort door de bocht. In mijn ervaring, en volgens modernere inzichten, kan er juist wél een lichamelijke starttrigger zijn (bijvoorbeeld een virusinfectie), waarna het zenuwstelsel ontregeld raakt.

Wat me stoorde, is dat de toon soms aanmoedigt om klachten te negeren en door te zetten. Bij aandoeningen zoals CVS of Long COVID kan dit ertoe leiden dat je structureel over je grenzen gaat, met risico op verergering. Ik miste nuance, voorzichtigheid en het besef dat herstel ook stapsgewijs kan en soms moet.

Tegelijkertijd begrijp ik waarom Sarno voor sommige mensen wél een doorbraak betekent. In mind-body communities lees ik veel verhalen van mensen met langdurige pijnklachten (zoals rugpijn of RSI) die door zijn aanpak snel en blijvend herstelden.

Zijn directe taal, duidelijke oorzaak en één behandelrichting kunnen motiverend en bevrijdend werken, vooral als medische onderzoeken niets opleveren.

Voor mij persoonlijk was het geen verrijkende leeservaring. De mind-body benadering van Howard Schubiner sluit beter aan: die erkent emoties, stress en context, maar ook de lichamelijke component, en biedt ruimte voor graduele opbouw en moderne neuroplasticiteitsinzichten.