De innerlijke criticus ontmaskerd

Het boek heeft een mooie, passende omslag bij de inhoud van het boek; de meerdere ikken en de innerlijke criticus die in onze binnenwereld leven. Dit boek legt uit wat/wie die innerlijke criticus is en hoe deze is ontstaan. Daarna leert het boek je stapsgewijs en met oefeningen deze te herkennen en ermee te leren leven. Hij gaat niet weg, maar je kunt hem wel leren kennen en ontmaskeren. Dit laatste is de Nederlandse vertaling. De letterlijke vertaling vanuit de Engelse versie zou zijn: ‘omhelzen’.

En dat is wat ik heb ervaren. Hoofdstuk voor hoofdstuk leerde ik mijn innerlijke criticus kennen en kreeg deze een gezicht (een letterlijke oefening in het boek). Ik ging in gesprek met mijn innerlijke ikken middels Voice Dialogue en ontdekte de beweegredenen van hun aanwezigheid en hoe de criticus met hen samenwerkt.

De oefeningen gaven veel inzicht in hoe mijn innerlijke criticus zich manifesteert in mijn gedachten en in mijn leven en bouwde een gezonde band met haar op. Nu weet ik dat zij er is en dat ik haar mag inzetten op de gezonde kritische momenten. Van stoorzender naar bewuste bondgenoot. Ik heb mijn innerlijke criticus bedankt en omarmd.

De omslag van het boek spreekt direct aan; de omtrek van verschillende gezichten die elkaar overlappen in verschillende kleuren, waarvan er een zwart is. Voor mij persoonlijk staat dit symbool voor een gezicht zonder het masker van de Innerlijke Criticus, de verschillende ‘ikken’ die daardoor zichtbaar worden en er mogen zijn.

Iedereen herkent het denk ik wel; de kritische stem in je hoofd die vindt dat je het nooit goed genoeg doet en dit op allerlei manieren duidelijk maakt. Gelukkig is deze ‘ik’ bij mij al minder aanwezig, maar door dit boek heb ik nog meer tools gekregen om er verder mee aan de slag te gaan. Het is fijn om te begrijpen waar deze Innerlijke Criticus vandaan komt, op welke manieren hij aanwezig is, wat het doel is van de Innerlijke Criticus en hoe je hem bondgenoot maakt in plaats van vijand. Hij kan dominant aanwezig zijn en soms hebben we dat niet eens bewust door.

Ik heb heel wat nieuwe dingen geleerd die me echt verder hebben geholpen en in combinatie met de oefeningen die erin staan, ga je echt actief aan de slag met je innerlijke criticus. Wat voor mij het meest waardevol was, is om te lezen hoe je Innerlijke Criticus je relaties kan saboteren. Onze rol in relaties lijkt op de rol die we vroeger speelden toen we kind waren. Als je vader bijvoorbeeld veel kritiek heeft op anderen, kun je een sterke Innerlijke Criticus ontwikkelen die je vaders negatieve oordeel oppikt en tegen je gebruikt. Daarachter zit de hoop van de Criticus om je zo volmaakt te maken dat je vader je niet meer op je gebreken wijst maar van je gaat houden. Als je dan als volwassene van je partner bijvoorbeeld te horen krijgt dat je een idioot bent, is je Innerlijke Criticus het daarmee eens en geloof je je partner dus. Door dit soort voorbeelden heb ik meer duidelijkheid gekregen over het ontstaan en de werking van de Innerlijke Criticus.

Ik heb al verschillende boeken van Hal & Sidra Stone gelezen en kon ook bij dit boek niet wachten om het te lezen. Ik had hoge verwachtingen vanwege mijn enthousiasme over de Voice Dialogue methode. Het boek is makkelijk leesbaar, ze gebruiken voorbeelden uit de praktijk en het bevat verschillende oefeningen om je mee te nemen in de wereld van je eigen Innerlijke Criticus. De inhoud is nog steeds erg actueel en je kunt er niet alleen zelf veel van leren, maar ook gebruiken als je bijvoorbeeld in de hulpverlening werkt.

Dit is een boek over… onszelf! Over ik! Althans, het gaat over een van de ikken, eentje die een behoorlijke stempel op ons leven drukt: onze Innerlijke Criticus. Het is het stemmetje in ons hoofd dat onszelf bekritiseert. De schrijvers Hal en Sidra Stone laten zien hoe groot de invloed van dit stemmetje is en geven met hun Voice Dialogue methode een manier om met onze Interne Criticus in gesprek te gaan zodat hij ons in ons leven kan helpen in plaats van tegenwerken.

Ze roepen op om tijdens de ontdekkingsreis naar onszelf te stoppen met het zoeken naar wat er mis is met ons en te ontdekken wie we zijn en hoe we in elkaar zitten. Zo is het boek ook geschreven, als een boeiende reis op zoek naar onszelf, waarbij we aan de hand van oefeningen en vragen ontdekken wie we zijn.

De rol van de Interne Criticus is heel erg nuttig en nobel: het wil ons veilig houden en ons schaamte en pijn besparen. Daarom zegt hij wat er allemaal mis is met ons en wat we fout hebben gedaan. Het gaat pas mis als we ons volledig door hem laten leiden. De schrijvers laten ons nadenken over hoe de Interne Criticus is ontstaan en laten zien hoe hij te werk gaat, zodat we hem kunnen aanpakken en naar een `bewust ego’ kunnen toe werken.

Het boek bevat vele praktische en bruikbare oefeningen die je helpen je eigen Innerlijke Criticus te leren kennen en om hiermee om te gaan. Ze laten zien hoe de Innerlijke Criticus onszelf aanvalt, welke rol het speelt bij schaamte, depressiviteit en bij een gebrek aan eigenwaarde en hoe het de hoofdrol opeist bij de relaties die we aangaan met anderen. Daarbij helpt het onze relaties met anderen om zeep door ze te saboteren. Hij maakt ons onzeker, kinderlijk en levert ons uit aan de afkeuring, behoeften en eisen van iedereen om ons heen.

Voor de vele herkenbare voorbeelden hebben de schrijvers vervolgens ook de oplossing en leert het boek ons hoe we de Innerlijke Criticus kunnen transformeren tot een bondgenoot waarop je kunt vertrouwen.

Het boek is een aanrader voor iedereen die zichzelf beter wil leren begrijpen en zich bewust wil zijn van het eigen `ego’. Het boek neemt je bij de hand bij de boeiende ontdekkingsreis naar jezelf, waarbij je zult zien dat je jezelf letterlijk zult tegenkomen.

De eerste editie van De innerlijke criticus ontmaskerd dateert al van 1993. Dat er, na diverse herdrukken, in 2022 een nieuwe Nederlandse herziene editie uitkomt van dit boek verbaast niks en is enkel toe te juichen. Na al die jaren blijft dit boek een veelomvattend basiswerk op het gebied van Voice Dialogue. De nieuwe editie heeft een fris ogende kaft met een moderne no-nonsense afbeelding. De kaft is wel wat aan de slappe kant, maar echt hinderlijk bij het lezen is het niet. De indeling van het werk is overzichtelijk qua opbouw en typografie.

De innerlijke criticus ontmaskerd is een zeer verhelderend en praktisch werk op het gebied van zelfontwikkeling, waar diverse doelgroepen zich naar hartenlust aan kunnen laven. Voice dialogue (de techniek waarbij gewerkt wordt met innerlijke persoonsdelen) is een succesvolle, praktische, therapeutische techniek die al door veel coaches en therapeuten ingezet wordt. Maar ook zelf kan eenieder al veel doen op dit terrein en daar is dit boek een zeer goed basiswerk voor. Aangezien de innerlijke criticus, die hier de hoofdrol speelt, geen onderscheid maakt tussen mensen, universeel is, onafhankelijk van cultuur, nationaliteit, geslacht, leeftijdsgroep of wat dan ook, is dit boek zeer handzaam voor iedereen die de regie over zijn of haar leven weer wat meer in eigen hand wil nemen.

Ondanks dat vrijwel iedereen die aan zelfreflectie doet of die zich met bewustwording bezighoudt tegenwoordig de term ‘innerlijke criticus’ zal kennen van naam, is nog niet iedereen zich bewust van de grote aanwezigheid hiervan in zijn eigen bewustzijn. Ook weet niet iedereen wat de innerlijke criticus precies inhoudt, waar hij vandaan komt, wat hem drijft en hoeveel impact deze op je dagelijks leven, je ontwikkeling en je relaties (vooral die met jezelf) heeft. Vaak voelt hij inmiddels aan als een radio die op de achtergrond aanstaat, die we gedogen; waar we niet al te veel aandacht aan besteden, maar die onbewust wel onze stemming en handelingen sterk beïnvloedt.

De start van het boek is verrassend positief en direct motiverend:

“Laten we op onze ontdekkingsreis naar onszelf toch eens ophouden met zoeken naar wat mis is met ons. Laten we liever ontdekken wie we zijn en hoe we in elkaar zitten! Laten we ons oordeel aan de kant zetten, terwijl we dat verbazingwekkende stelsel van ikken in onszelf verkennen en met steeds meer eerlijkheid, keuze en vrijheid leren leven.”

Het boek bestaat uit vier duidelijk afgebakende delen, die het beste in chronologische volgorde te lezen zijn, aangezien de uitgebreide uitleg langzaam opbouwt naar transformatie.

Op overzichtelijke en vlotte wijze worden in het boek vele facetten van de innerlijke criticus en haar invloed op je welzijn behandeld, waarbij diepgang en psychologische mechanismen niet geschuwd worden, zonder in moeilijkheden of jargon te vervallen: de aard, de herkomst, de uitingsvormen en de vernietigende invloed die de innerlijke criticus op je kan hebben komen uitgebreid aan bod. Hierdoor word je je ineens veel bewuster van deze krachtige innerlijke “stem”. Dat kan in het begin hinderlijk zijn, aangezien hij daarmee ineens zichtbaarder wordt. Dit is echter nodig om de regie later weer terug te kunnen nemen. De innerlijke criticus blijkt geen vijand te zijn, maar in aanvang goede intenties te hebben, ook al is de uitwerking ervan helaas niet altijd positief. Door dit besef leer je in het laatste deel van het boek samen te werken met je innerlijke criticus en deze tot bondgenoot te maken in plaats van tot vijand. Jij neemt hierbij weer de touwtjes in handen in plaats van gegijzeld te zijn door de innerlijke criticus. Daardoor verwerf je keuze en vrijheid. Jij besluit of je luistert naar je criticus, of dat je andere stemmen eens wat meer op de voorgrond laat treden.

Door het hele boek heen wordt de uitleg gedaan met behulp van vele herkenbare dagelijkse voorbeelden waarin ieder zich zal kunnen herkennen. De uitleg wordt aangevuld met eenvoudig uit te voeren, praktische oefeningen waarmee de lezer direct zelf aan de slag kan. De stijl is helder, en persoonlijk, doordat het boek is geschreven vanuit de jarenlange ervaring van ontwikkelaars en auteurs Hal & Sidra Stone.

Na de eerste drie delen, die voornamelijk bestaan uit uitleg, is een samenvatting geplaatst. Dit is praktisch en doordacht, want dit frist je geheugen weer op en doordringt je tegelijkertijd van de noodzaak om te gaan werken met je innerlijke criticus, voordat je aan het transformatiedeel begint.

Niet enkel voor individuele geïnteresseerden, maar ook voor mensen die werken met andere mensen, zoals coaches, therapeuten, psychologen en andere hulpverleners is dit boek een aanrader om op relatief eenvoudige manier inzicht te krijgen in de patronen waarin de client vastloopt. Uiteraard zijn ook hierbij de opdrachten zeer geschikt om samen met de client uit te voeren en zo te werken aan zijn of haar bewustwording, zelfbeeld, meer vrijheid en weer regie krijgen over zijn of haar leven. Dit maakt De innerlijke criticus ontmaskerd tot een diepgaand, maar allround inzetbaar boek, dat hopelijk het leven van vele mensen positief gaat beïnvloeden.

Wie kent dat stemmetje niet (althans ik hoop voor je dat je hem nog hoort), dat alles afkraakt wat je doet, of niet doet, of niet goed doet. In dit boek gaan de schrijvers zeer uitgebreid in op een van de meest blokkerende en actieve sub-persoonlijkheden (“ikken”) uit de Voice Dialogue.

Voor diegenen die nog niet bekend zijn met deze “ikken”, ik zie het als brillen waardoor ik naar de wereld kijk. De Rechter is bijvoorbeeld de bril waardoor ik anderen voor van alles en nog wat veroordeel. Waar de Rechter anderen veroordeelt, veroordeelt je eigen innerlijke criticus jou. Lekker dan!

In dit boek leggen de schrijvers uit hoe de innerlijke criticus ooit is ontstaan om jou te beschermen, om vervolgens een eigen en ongeremd leven te gaan leiden. Hierdoor word je in het hier en nu vaker belemmerd dan beschermd. En omdat hij in je zit, kent hij al je zwakheden, angsten en fouten.

Het grootste gedeelte van het boek helpt je om de innerlijke criticus te leren herkennen en begrijpen. Voor mij duurde het té lang, voordat de schrijvers de uitweg bieden om de rol van deze innerlijke criticus aanvaardbaar te maken. Overigens werd dat te lang duren ook veroorzaakt door de grote herkenning van mijn eigen innerlijke criticus. Ik kan je verklappen, daar werd ik in eerste instantie echt niet vrolijk van. Ik snap nu wel beter wat, of moet ik zeggen wie, er vaak voor zorgt dat ik me opeens anders voel. Wat mij ook opviel is dat mijn innerlijke criticus vaak niet met woorden in me zit, maar me juist “pakt” op het meer ongrijpbare gebied van gevoelens. Ik hoor dus de kritiek vaak niet, maar voel me dan opeens “slecht”.

Ik had al ervaring met Voice Dialogue, en kan met verschillende brillen tegelijk naar mezelf en de wereld kijken. Dit boek was voor mij een verrijking, omdat één “ik” zo uitvoerig werd belicht.

Ook als Voice Dialogue nieuw voor je is, is dit een waardevol boek om beter te snappen waarom of waarin je zo geremd wordt in het dagelijks leven. Wil je meer weten over Voice Dialogue? Hal en Sidra hebben nog meer boeken geschreven.

Ik wens je meer inzicht in je remmingen en negatieve gedachten over jezelf. Als je begrijpt waar ze vandaan komen, kun je er hopelijk beter mee omgaan. Verdringen of negeren is namelijk geen optie. Want wat de schrijvers als heel belangrijke boodschap ook nog meegeven, is dat ook minder gewenste delen van jezelf bij jou horen. Ze horen bij je, en maken je tot wie je bent. Dus leer ze te begrijpen en omarmen.