Overpeinzingen

Overpeinzingen - cover
Overpeinzingen - achterkant
Bekijk de achterkant
Bekijk de voorkant

Download het gratis fragment

Met Overpeinzingen van de Romeinse keizer Marcus Aurelius (161-180) vind je richtingwijzers naar innerlijke rust en ethische zekerheid in een ogenschijnlijk chaotische wereld. Aurelius adviseert je om los te laten waar je geen invloed op hebt, en te focussen op je eigen wil en perspectief. De keizer zag zijn wereld geteisterd worden door natuurrampen en oorlog.

Met Overpeinzingen van de Romeinse keizer Marcus Aurelius (161-180) vind je richtingwijzers naar innerlijke rust en ethische zekerheid in een ogenschijnlijk chaotische wereld. Aurelius adviseert je om los te laten waar je geen invloed op hebt, en te focussen op je eigen wil en perspectief. De keizer zag zijn wereld geteisterd worden door natuurrampen en oorlog. Te midden van deze uitdagingen schreef hij deze overpeinzingen in zijn dagboek. Vandaag de dag leest zijn levensfilosofie actueler dan ooit.

Marcus Aurelius wordt beschouwd als de laatste grote vertegenwoordiger van de Stoa, een filosofische stroming in de klassieke oudheid. Tijdens zijn veldtochten hield hij een filosofisch dagboek bij. Deze persoonlijke aantekeningen laten hem zien als een van de nobelste figuren uit de klassieke oudheid. Marcus Aurelius' stoïcisme is vooral een praktische levensfilosofie.

Overpeinzingen bevat een gevarieerde collectie fascinerende spirituele ontboezemingen en overdenkingen. Ze zijn ontstaan tijdens zijn moeizame zoektocht naar zichzelf en naar de zin van het universum. Ze vertellen over twijfel en wanhoop, maar ook over overtuiging en vervoering.

Uit de inleidende tekst bij Overpeinzingen: 'Deze geschriften bevatten veelvuldige aanwijzingen hoe men zich zo kan gedragen dat men leeft in overeenstemming met de natuur. Hierbij dient men voor ogen te houden dat de stoïcijnen een leven overeenkomstig de natuur beschouwen als de weg die leidt tot het voornaamste doel van de mens: volkomen geluk. De beschouwingen van Marcus Aurelius ‘tot zichzelf’ zijn het resultaat van een levenslange zelfbeschouwing en kunnen eenieder die geluk zoekt vele waardevolle aanwijzingen geven.'

Lees meer ➔

Met Overpeinzingen van de Romeinse keizer Marcus Aurelius (161-180) vind je richtingwijzers naar innerlijke rust en ethische zekerheid in een ogenschijnlijk chaotische wereld. Aurelius adviseert je om los te laten waar je geen invloed op hebt, en te focussen op je eigen wil en perspectief. De keizer zag zijn wereld geteisterd worden door natuurrampen en oorlog. Te midden van deze uitdagingen schreef hij deze overpeinzingen in zijn dagboek. Vandaag de dag leest zijn levensfilosofie actueler dan ooit.

Marcus Aurelius wordt beschouwd als de laatste grote vertegenwoordiger van de Stoa, een filosofische stroming in de klassieke oudheid. Tijdens zijn veldtochten hield hij een filosofisch dagboek bij. Deze persoonlijke aantekeningen laten hem zien als een van de nobelste figuren uit de klassieke oudheid. Marcus Aurelius' stoïcisme is vooral een praktische levensfilosofie.

Overpeinzingen bevat een gevarieerde collectie fascinerende spirituele ontboezemingen en overdenkingen. Ze zijn ontstaan tijdens zijn moeizame zoektocht naar zichzelf en naar de zin van het universum. Ze vertellen over twijfel en wanhoop, maar ook over overtuiging en vervoering.

Uit de inleidende tekst bij Overpeinzingen: 'Deze geschriften bevatten veelvuldige aanwijzingen hoe men zich zo kan gedragen dat men leeft in overeenstemming met de natuur. Hierbij dient men voor ogen te houden dat de stoïcijnen een leven overeenkomstig de natuur beschouwen als de weg die leidt tot het voornaamste doel van de mens: volkomen geluk. De beschouwingen van Marcus Aurelius ‘tot zichzelf’ zijn het resultaat van een levenslange zelfbeschouwing en kunnen eenieder die geluk zoekt vele waardevolle aanwijzingen geven.'

Lees meer >
Over de auteur
Productinfo
Recensies
Inhoud

Marcus Aurelius

Marcus Aurelius

Marcus Aurelius, de keizer-filosoof die van 161 tot 180 over het immense Romeinse Rijk heerste, is de laatste grote vertegenwoordiger van de antieke Stoa. In zijn Overpeinzingen, die hij waarschijnlijk tussen 170 en 180 in zijn legertent schreef, geeft Marcus Aurelius zich rekenschap van zijn idealen en twijfels.

Meer boeken van deze auteur

Productinfo

  • Taal: Nederlands
  • ISBN: 9789020220094
  • Pagina's: 176 pagina's

Wat vinden anderen van Overpeinzingen van Marcus Aurelius?

Ik ben blij dat zijn dagboekaantekeningen bewaard zijn gebleven

  • J.N Kingma-Postma
  • 06/05/2023

Overpeinzingen begint met een achtergrondverhaal over Marcus Aurelius. Zijn leven vanaf geboorte tot sterven in vogelvlucht. Zo wordt hij wat ...

Lees recensie

Overpeinzingen begint met een achtergrondverhaal over Marcus Aurelius. Zijn leven vanaf geboorte tot sterven in vogelvlucht. Zo wordt hij wat minder ongrijpbaar en zie je duidelijker hoe hij als mens, man en keizer (in opleiding) zijn leven vorm gaf.

Van tevoren had ik gedacht dat dit boek een weergave zou zijn van dagboek aantekeningen van Marcus Aurelius. Ik had niet de losse genummerde uitspraken verwacht. Daar moest ik eerst heel erg aan wennen.

Ook kon ik dit boek niet in een keer uitlezen. Eerst voelde het voor mij alsof ik het leven wat ik leidde volgens Marcus Aurelius niet goed genoeg leefde. Totdat ik erachter kwam dat het gedachten van hemzelf waren.

Wat opviel is dat hij heel scherpzinnig, spiritueel, diepgaand, nederig en voor zijn tijd heel erg voorop lag op anderen in zijn denken. Als je dan de opsommingen opnieuw leest zijn ze fascinerend. Niet allemaal van een gelijke schoonheid.

Ook was ik het niet overal mee eens. Maar het zet je aan het denken over hoe jezelf het leven leidt. Datgene wat voor jou belangrijk is. Wat schenkt je vreugde, genot en voldoening en wat is juist angstaanjagend, traumatisch of onoverkomelijk?

Voor mij was het zo nu en dan alsof Marcus Aurelius naast mij op de bank zat. Omdat hij zo overtuigend overkwam in zijn overpeinzingen. Vaak ook belerend, maar misschien niet zo bedoeld maar ook een poging tot troost, rust geven, iets wat ingewikkeld lijkt los te pluizen en simpeler en dragelijker te maken. Dat inspireerde wel.

Niet dat ik mijn hele leven nu om ga gooien, maar ik neem enkele van zijn overpeinzingen wel mee in mijn zoektocht naar mijn innerlijke vrede en geluk. Mijn nut van mijn bestaan en hoe ik verder wil en kan groeien.

Bijzonder is het dat deze zielenroerselen of overpeinzingen die hij in een tijd schreef die ver achter ons ligt bewaard zijn gebleven. De stoïcijnse filosofie die hij aanhing gaat me nog boven de pet. Naar aanleiding van dit boek heb ik diverse artikelen opgezocht om te proberen te begrijpen hoe Marcus Aurelius tot deze overpeinzingen of inzichten kwam.

In de toekomst wil ik naar aanleiding van dit boek wel meer lezen over filosofie. Momenteel luister ik het boek Socrates op sneakers van Elke Wiss. Ook dat is een zeer indrukwekkend verhaal en verandert je kijk op de wereld. Het werkt verdiepend.

Ik heb naar aanleiding van dit boek nieuwe dingen geleerd over de tijd waarin Marcus Aurelius leefde, de stoïcijnse filosofie en ik heb zijn overpeinzingen leren kennen.

Het las niet super prettig door de genummerde opsommingen, aangezien ik een aansluitend dagboek verhaal verwachtte. Toch vond ik het bewonderingswaardig hoe diepgaand, spiritueel, doorgrondelijk, troostend en toch ook inspirerend de overpeinzingen van Marcus Aurelius zijn.

Ik ben blij dat zijn dagboekaantekeningen bewaard zijn gebleven voor de huidige generatie, zodat een ieder er mee kan doen wat hij of zij wil of niet.

Ik zie Marcus Aurelius bij het licht van een kaars ietwat onderuit gezakt zitten voor zijn tent schrijven. Nu en dan kijkt hij op om na te denken of te mijmeren. Terwijl als de ochtend komt de wereld om hem heen weer in brand staat door oorlog. Dat hij dan zijn taken als keizer weer moet oppakken. En weer daadkrachtig en direct moet handelen. Ver weg van zijn diepgaande filosofische gedachtegang over hoe hij de wereld ziet.

Lees minder

‘Nergens vindt de mens een kalmer of vredigere plek dan in zijn eigen ziel’

  • Sarah de Groot
  • 17/05/2023

Het boek is uitgevoerd in een hardcover en heeft een prachtige bindwijze. Het patroon van de cover is zwartwit. Het patroon doet mij denken aan het ...

Lees recensie

Het boek is uitgevoerd in een hardcover en heeft een prachtige bindwijze. Het patroon van de cover is zwartwit. Het patroon doet mij denken aan het universum: contrast, een tegenhanger, reflectie, een gedachtestroom die samenkomt. Er zit een leeslint in het boek die je als bladwijzer kunt gebruiken.

Het boek is verdeeld in 12 boeken. Ieder boek behandelt een eigen thema. De teksten zetten aan tot nadenken. Er staan werkelijk prachtige quotes in het boek: ‘Hoe snel verdwijnt alles! Ons lichaam verdwijnt in het heelal en de herinnering eraan verhuist naar de eeuwigheid.’

Wat mij vooral bij is gebleven, is dat de mens zich soms te veel laat afleiden en daardoor zichzelf kan verliezen. Het draait niet om de externe omgeving, maar om wat er zich in de kern van je eigen bewustzijn afspeelt. ‘De wereld is verandering, het leven een droom. ‘

Er wordt veel gesproken over een positieve mindset en de invloed die je daar zelf in hebt. Het boek motiveert je om de beste versie uit jezelf te halen en om situaties te accepteren zoals ze zich voordoen. Je niet te verzetten tegen de dingen waar je geen invloed op hebt en jezelf mee te laten voeren met de stroom van het leven. Tussen de regels door kun je nog veel meer uit de teksten halen. Het mooie aan dit boek is dat iedereen er uit kan halen wat voor diegene van toepassing is.

Dit boek is een parel voor in de boekenkast! Voor liefhebbers van filosofie en quotes is dit boek echt geweldig. De teksten in het boek nemen je mee op reis naar de kern van het bewustzijn. Het boek geeft je stof tot nadenken. Het activeert het voeren van een innerlijke dialoog. Het lezen van dit boek is een inspiratie voor de ziel.

Dit is een perfect boek om af en toe te pakken en een stukje uit te lezen en de gelezen teksten te laten bezinken. ‘Nergens vindt de mens een kalmer of vredigere plek dan in zijn eigen ziel.’

Lees minder

Het biedt wijsheid, daagt uit en zet aan het denken

  • Anneke Graf
  • 27/05/2023

Toen ik het boek ontving kreeg ik een artistieke indruk. De kaft met allemaal figuurtjes in zwart-wit doet aan als een kunstwerk. Een mooi patroon dat ...

Lees recensie

Toen ik het boek ontving kreeg ik een artistieke indruk. De kaft met allemaal figuurtjes in zwart-wit doet aan als een kunstwerk. Een mooi patroon dat nieuwsgierig maakt naar de inhoud. Totaal een leek op het gebied van filosofie werd ik er naartoe getrokken en begon ik met lezen. Marcus Aurelius schrijft wijsheden in de 10 dagboeken waarmee hij de ‘Stoa’ vertegenwoordigt. Na wat research ontdekte ik dat hij een grote vertegenwoordiger is van deze stroming.

Hij neemt je mee door de dualiteit van controle (die een mens over zichzelf als individu heeft) en overgave (alles buiten zijn macht, waarover geen controle kan worden uitgeoefend). Dat mag hem niet negatief beïnvloeden, maar hij mag dit leren aanvaarden en waarderen. De citaten, spreuken en korte verhaaltjes nemen je mee in allerlei invalshoeken en perspectieven van het leven met als rode draad het individu en hoe het zich kan verhouden tot alles buiten zijn wil. Tijdloos en zeer toepasbaar in deze tijd.

Je kunt het boek in één stuk doorlezen, daarvoor is het boeiend genoeg, maar je kunt het ook in delen lezen. Ik pakte elke dag het boek erbij las een aantal bladzijden en liet deze gedurende de dag op mij inwerken. Voor iedereen die graag kennis maakt met de filosofie en/of op zoek is naar een verdieping, houvast in levenshouding kan ik deze bundeling van harte aanbevelen. Het biedt wijsheid, daagt uit en zet aan het denken en geeft daarnaast ook handvatten om bepaalde ‘zaken’ aan te kunnen vliegen in het leven. Het heeft mij verwonderd en uitgeprikkeld om meer te gaan verdiepen in de filosofie.

Lees minder

Ik mis wel een goede inleiding

  • Theo Kauffman
  • 14/04/2023

Het omslag ziet er classicistisch uit. Dit betekent dat het gaat over Romeinse en Griekse teksten.

Het boek voldoet aan het stoïsche gedachtegoed ...

Lees recensie

Het omslag ziet er classicistisch uit. Dit betekent dat het gaat over Romeinse en Griekse teksten.

Het boek voldoet aan het stoïsche gedachtegoed van de Romeinse keizer Marcus Aurelius. Zijn zoektocht naar de zin van het leven en naar zelfverwerkelijking zal mijns inziens ook voor velen in deze rumoerige en onzekere tijd een inspiratiebron zijn.

Ik mis wel een goede inleiding over de stoïcijnse filosofie van de levenskunst. Dit laatste heb ik gelukkig gevonden in de colleges van Arnold Ziegelaar over de “Filosofie van wijsheid en levenskunst” Zijn colleges zijn in 2015 gebundeld in de ISVW uitgave “Aardse Mystiek”.

Het stoïcisme heeft een pantheïstische achtergrond d.w.z. de natuur en/of de kosmos is goddelijk van aard. Omdat de mens deel uitmaakt van de kosmos, behoort hij ook tot het goddelijk denken. Deze goddelijke rede is een hemelse gave die we in ons hebben. Het is iets transcendents en tegelijkertijd zit het in een deel van onszelf. Het erkennen van de transcendente waarde van het goed handelen in het leven geeft gemoedsrust en sereniteit in de laatste levensjaren. Mijn individuele natuur is verbonden met de Universele Natuur en dit wordt mooi geformuleerd in boek Negen (punt 9; pagina 124).

Een stoïcijn zijn betekent dat men zich bewust is dat hij deel uitmaakt van het geheel van rationele wezens en van de totaliteit die de kosmos is. Wanneer deze mens goeddoet of op een andere manier het gemeenschappelijk belang steunt, heeft hij gedaan waarvoor hij gemaakt is en heeft hij zichzelf gevonden. Dit wordt voltooid leven genoemd.

Heb alleen lief wat het Lot u geeft. Wat is er meer in harmonie met uw wezen? Zie verder: Boek “Vijf” punt 19.

Ik zal het boek zeker aanbevelen aan anderen, maar wel met de toevoeging dat je moet zoeken naar een compacte inleiding over het stoïcisme.

Lees minder

Romeinse mindfulness

  • Ynske
  • 18/12/2020

Ynske deelt haar leeservaring.

Het staat in een boekje om te ‘proeven’, die mindfulness. Dat boekje bestaat uit 12 hoofdstukken met de naam ...

Lees recensie

Ynske deelt haar leeservaring.

Het staat in een boekje om te ‘proeven’, die mindfulness. Dat boekje bestaat uit 12 hoofdstukken met de naam ‘boeken’. Voordat je schrikt: elk ‘boek’ heeft maar 12 bladzijden met uitspraken en overpeinzingen. Een boekje om mee op reis te nemen of bij je te hebben, voor momenten dat je over jezelf of over (het) leven nadenkt. Het boek is ontstaan terwijl de schrijver, Marcus Aurelius, op veldtocht(!) was. In zijn vrije tijd schreef hij het resultaat van zijn zelfreflectie op. In korte beschouwingen, vragen en aanwijzingen. Zelfreflectie met vragen als: ‘wat is mijn onderscheidingsvermogen (leidend beginsel),wat betekent het voor mij en waarvoor gebruik ik het?’ En stellingen: “de met rede begiftigde geest is in staat om zo door belemmeringen heen te gaan dat hij, in overeenstemming met zijn natuur, in vrijheid kan handelen.

Atoomtheorie

Het verbaasde me hoe actueel de uitspraken zijn die Marcus Aurelius bijna 2000 jaar geleden opschreef! Door hem ontdekte ik dat de atoomtheorie* toen al bestond. Sommige uitspraken raakten me, hielden me bezig. Thema’s als: de natuur, dood en leven. Lachen moest ik, toen ik adviezen ontdekte over waar wij nú ook/weer mee bezig zijn:  het bewust leven in het heden, in het nu. In verbinding met je lichaam, de natuur en je medemens.  Ja, toen ook al! Ik noem het daarom ‘Romeinse Mindfulness’. De droge, wijze manier om de mens te situeren en de ‘kort-door-de bocht’ opmerkingen van Aurelius werkten bij mij relativerend én verdiepend. Want waar gaat het om in dit, in ons, in mijn leven ?

Schepping in drieën                                                                                                                  

Marcus Aurelius  verdeelt de schepping in waarneming, gedachte en kennis. Deze drie werelden worden door de natuur bijeen gehouden. Het Woord, de Logos vormt de kern van elk menselijk wezen. De natuur is de ‘substantie’ waarin het Woord werkzaam is en maakt de manifestatie van de oneindige variatie in de schepping mogelijk. Hij houdt zich bezig met ethiek: geeft aanwijzingen hoe je je zo kan gedragen dat je in overeenstemming met de natuur leeft. In het hier en nu. Simpel zonder franje. Niet alleen zeggen maar doen. Daarbij noemt hij de intentie of het doen van een poging belangrijk.

‘Houd bij alles wat u doet alleen maar vast aan de wens om goed te zijn en herinner u dat uw intentie van belang is, hoe uw keus ook uitvalt.’

Twijfels                                                                                                                                                     

En hij is een gewoon mens met twijfels  over hoe wereld, natuur en kosmos in elkaar zitten. Die twijfels noemt hij door het hele boek. Zoals:

‘Is de wereld een geordend geheel of een mengelmoes van willekeurig bijeengebrachte delen die een zekere orde kennen?’

Naast twijfel is hij zeker van zijn verbondenheid met de natuur

‘of er nu afzonderlijke atomen zijn of een allesomvattende natuur, zeker is dat ik een onderdeel ben van het geheel dat door de natuur wordt bestuurd en dat ik hoe dan ook verbonden ben met aan mij verwante delen.’

Ruimte                                                                                                                                                    

Zijn twijfel gaf mij ruimte. Ik haak vaak af als mij verteld wordt hoe ‘het’ in elkaar zit. Nu intrigeert hij mij door zijn overpeinzingen: het kan zus of zo zijn en – nog leuker –  als a dan gebeurt er dit en als b dan dat. Zoals in:

‘Over sterven: verstrooiing als er sprake is van atomen, uitblussing of transformatie als het om één enkele eenheid gaat.’

Erkennen                                                                                                                                                  

In het eerste boek geeft hij erkenning aan zijn familie, de mensen om hem heen en de goden voor alles wat zij hem leerden. Waarden en wijsheden die hij zijn leven lang probeerde vorm te geven. Zoals:  jezelf blijven, authenticiteit, liefde, waarachtig zijn, volgens de natuur leven, vrijheid van meningsuiting en gelijkheid. Ze komen in het boek geregeld terug. Vaak met voorbeelden hoe de lezer dat in handelen kan omzetten.

Thema’s                                                                                                                                                  

Van de thema’s die mij raakten, bezig hielden, citeer ik uitspraken. Het lijkt  soms een verhaaltje, dat al lezend ontstond in al die uitspraken, mijmeringen en vragen van Marcus Aurelius. Ik vermeld ze apart want: thema’s en lijnen zullen ongetwijfeld voor iedere lezer anders zijn !

Natuur

De natuur van het heelal ontving een impuls tot het scheppen van orde en alles wat wij nu zien volgt die impuls Het universum is één enkel levend organisme, met één substantie en één ziel. Bedenk dat alle dingen herleid kunnen worden tot één enkel bewustzijn en dat de natuur alle dingen tot stand brengt vanuit één impuls De natuur van het universum heeft buiten zichzelf niets. Het wonderbaarlijke van haar toverkunst is dat zij in haar eigen substantie, het enige waarover zij beschikt, iets dat vervallen, oud en onbruikbaar is, weer tot iets nieuws en jongs transformeert Alle mensen maken deel uit van de geest en de goddelijke* vonk. Laat zien dat je ziel, die Zeus* als een brokstukje van zichzelf aan ieder mens als gids en leider mee heeft gegeven, tevreden is met wat haar is toe bedeeld, wat van hem wordt verlangd. Dit goddelijke is de lichtende kennis en rede in de mens

Dood 

Net als de geboorte is de dood een mysterie van de natuur. Voor een denkend wezen is de dood niet in strijd met de levensfasen of met de betekenis en opzet van het bestaan Hoe snel verdwijnt alles! Ons lichaam verdwijnt in het heelal en de herinnering eraan verhuist naar de eeuwigheid. De dood is trouwens niet alleen een natuurlijk proces, maar komt ook de natuur ten goede Men moet niet alleen bedenken hoeveel lichamen er zijn begraven, maar ook hoeveel levende wezens mens en dier tot voedsel dienen Wie de dood vreest is bang dat zijn waarneming ophoudt of verandert. In het eerste geval houdt ook zijn waarneming van pijn op en in het tweede geval ontstaat er alleen een andere vorm van waarneming en dus een ander leven

Mindfulness

Oefen u erin alleen het leven te leiden dat van u is, dat wil zeggen in het heden, in het nu Doe alles alsof het het laatste van uw leven is. Mensen zoeken rust op het platte land, de kust of de bergen. Dat is onnodig, want u kunt u op elk gewenst moment in uzelf keren U bent op drie manieren verbonden*:

  • Met het u omhullende lichaam
  • Met de goddelijke oorsprong waaruit alles voortkomt
  • Met uw medemensen

We vergeten dat voor iedereen alles is zoals wij het opvatten en dat iedereen alleen in het heden kan leven en alleen het heden kan verliezen

Doen 

Wees de God die in u is, wees de meester van een levend wezen, krachtig, volwassen Voor de ontwikkeling van een edele geest is niets zo geschikt als een systematisch en waarheidsgetrouw onderzoek van alles wat wij gedurende ons leven tegen komen. Onderzoek deze dingen zodat u zich een idee kunt vormen van het geheel waartoe zij behoren, van het nut dat zij hebben en van wat zij betekenen voor het universum en voor de mens Nergens vindt een mens een kalmer plek dan in zijn eigen ziel.Wie die plek in zichzelf vindt en zijn aandacht erop richt, vindt onmiddellijk diepe vrede Door steeds weer terug te vallen op uw innerlijke harmonie, zult u er hoe langer hoe meer beheersing over krijgen Onderzoek wat voor u de betekenis is van het ‘redelijk principe’. Wat is dan uw geesteshouding ? Toch niet die van een kind, een opgeschoten jongen, een bakvis, een tiran een huisdier of een wild beest ? Streef altijd naar een geleidelijke verandering en verlang nooit het onmogelijke. Waar dient u dan naar te streven ? Naar het doen van de poging zelf Weg met de armetierige vorm van leven met gejammer en na-aperij. Waarover maakt u zich druk?

Gemeenschap 

De geest van het universum heeft de gemeenschap als uitgangspunt. Het goede van een met rede begiftigd wezen ligt in zijn deelname aan de gemeenschap, want het is ons lang geleden duidelijk gemaakt dat wij geboren zijn tbv de gemeenschap Het is kenmerkend voor de mens dat hij zich ervan bewust is dat hij voor de gemeenschap werkt De mens die zich afscheidt van zijn medemens is afgesneden van de gemeenschap. Een tak wordt door iemand anders afgehakt, maar de mens scheidt zichzelf van zijn naaste door zich in haat van hem af te keren Wij verliezen uit het oog hoe verwant het individu is aan de hele mensheid. De mensheid is geen band van bloed en zaad, maar een geestelijke band. We vergeten dat ieders geest voortkomt uit God en daardoor goddelijk is en dat niemand enig bezit heeft.

Wijsheid

Voor iemand die daarvoor gevoelig is en een dieper inzicht heeft in de kosmos zal er bijna niets zijn dat niet op een specifieke manier een zekere schoonheid verleent aan het geheel De betekenis van dingen, zien wat er gedaan moet worden begrijpen wij immers niet met onze ogen, maar met een andere manier van zien Dring diep door in de substantie van uzelf. Daar ligt de bron van het goede, die het vermogen heeft altijd op te borrelen, zoalng u blijft graven De tijd is een rivier die alles wat er is geschapen meevoert in zijn bruisende stroom Opzettelijk nagestreefde eenvoud is als een kromme tak die niet meer recht wil worden

Simpel

Bent u geboren om te leven of om geleefd te worden? Met alles wat op uw weg komt zijn er twee mogelijkheden: u kunt het aan of u kunt het niet aan, dus doe het of maak er geen probleem van Wanneer u merkt dat u uit de koers raakt en het roer niet recht kunt houden, wijk dan in alle gemoedsrust uit naar de wateren waar u dat wel kunt Hou op met uw loze gepraat over hoe een goed mens behoort te zijn: wéés er een. Wees deel van één boom, maar ontplooi u op uw eigen manier.

*Atoomtheorie Democritus (460 v. Chr.) betwistte het overwicht van de rationele kennis en ontwikkelde de atoomtheorie

*Zeus Naast Zeus geloofde Marcus Aurelius in verschillende goden naast ‘onze God van het christendom

*Drievoudige verbinding Deze komt ook voor in het hindoeïsme via THK (zie blog: De wens van water – een project op basis van THK)

Lees minder

Woord vooraf bij deze vertaling 6

Over Marcus Aurelius Antoninus en zijn ‘Overpeinzingen’ 9

Boek een 12
Boek twee 24
Boek drie 33
Boek vier 45
Boek vijf 63
Boek zes 81
Boek zeven 101
Boek acht 120
Boek negen 139
Boek tien 155
Boek elf 172
Boek twaalf 188

22,50

Je bestelt bij

Ook beschikbaar als

Luisterboek
€ 15.00
Ebook
€ 14.99

Meer info ➔

Hardback
Op voorraad
  • Gratis verzending
  • Op werkdagen voor 20.00 besteld, binnen 48 uur in huis (NL)

Je bestelt bij

Ook beschikbaar als

Luisterboek
€ 15.00
Ebook
€ 14.99


Over de auteur ➔

Marcus Aurelius

Marcus Aurelius

Marcus Aurelius, de keizer-filosoof die van 161 tot 180 over het immense Romeinse Rijk heerste, is de laatste grote vertegenwoordiger van de antieke Stoa. In zijn Overpeinzingen, die hij waarschijnlijk tussen 170 en 180 in zijn legertent schreef, geeft Marcus Aurelius zich rekenschap van zijn idealen en twijfels.

Meer boeken van deze auteur
Productinfo ➔
  • Taal: Nederlands
  • ISBN: 9789020220094
  • Pagina's: 176 pagina's
Recensies ➔

Wat vinden anderen van Overpeinzingen van Marcus Aurelius?

Ik ben blij dat zijn dagboekaantekeningen bewaard zijn gebleven

  • J.N Kingma-Postma
  • 06/05/2023

Overpeinzingen begint met een achtergrondverhaal over Marcus Aurelius. Zijn leven vanaf geboorte tot sterven in vogelvlucht. Zo wordt hij wat ...

Lees recensie

Overpeinzingen begint met een achtergrondverhaal over Marcus Aurelius. Zijn leven vanaf geboorte tot sterven in vogelvlucht. Zo wordt hij wat minder ongrijpbaar en zie je duidelijker hoe hij als mens, man en keizer (in opleiding) zijn leven vorm gaf.

Van tevoren had ik gedacht dat dit boek een weergave zou zijn van dagboek aantekeningen van Marcus Aurelius. Ik had niet de losse genummerde uitspraken verwacht. Daar moest ik eerst heel erg aan wennen.

Ook kon ik dit boek niet in een keer uitlezen. Eerst voelde het voor mij alsof ik het leven wat ik leidde volgens Marcus Aurelius niet goed genoeg leefde. Totdat ik erachter kwam dat het gedachten van hemzelf waren.

Wat opviel is dat hij heel scherpzinnig, spiritueel, diepgaand, nederig en voor zijn tijd heel erg voorop lag op anderen in zijn denken. Als je dan de opsommingen opnieuw leest zijn ze fascinerend. Niet allemaal van een gelijke schoonheid.

Ook was ik het niet overal mee eens. Maar het zet je aan het denken over hoe jezelf het leven leidt. Datgene wat voor jou belangrijk is. Wat schenkt je vreugde, genot en voldoening en wat is juist angstaanjagend, traumatisch of onoverkomelijk?

Voor mij was het zo nu en dan alsof Marcus Aurelius naast mij op de bank zat. Omdat hij zo overtuigend overkwam in zijn overpeinzingen. Vaak ook belerend, maar misschien niet zo bedoeld maar ook een poging tot troost, rust geven, iets wat ingewikkeld lijkt los te pluizen en simpeler en dragelijker te maken. Dat inspireerde wel.

Niet dat ik mijn hele leven nu om ga gooien, maar ik neem enkele van zijn overpeinzingen wel mee in mijn zoektocht naar mijn innerlijke vrede en geluk. Mijn nut van mijn bestaan en hoe ik verder wil en kan groeien.

Bijzonder is het dat deze zielenroerselen of overpeinzingen die hij in een tijd schreef die ver achter ons ligt bewaard zijn gebleven. De stoïcijnse filosofie die hij aanhing gaat me nog boven de pet. Naar aanleiding van dit boek heb ik diverse artikelen opgezocht om te proberen te begrijpen hoe Marcus Aurelius tot deze overpeinzingen of inzichten kwam.

In de toekomst wil ik naar aanleiding van dit boek wel meer lezen over filosofie. Momenteel luister ik het boek Socrates op sneakers van Elke Wiss. Ook dat is een zeer indrukwekkend verhaal en verandert je kijk op de wereld. Het werkt verdiepend.

Ik heb naar aanleiding van dit boek nieuwe dingen geleerd over de tijd waarin Marcus Aurelius leefde, de stoïcijnse filosofie en ik heb zijn overpeinzingen leren kennen.

Het las niet super prettig door de genummerde opsommingen, aangezien ik een aansluitend dagboek verhaal verwachtte. Toch vond ik het bewonderingswaardig hoe diepgaand, spiritueel, doorgrondelijk, troostend en toch ook inspirerend de overpeinzingen van Marcus Aurelius zijn.

Ik ben blij dat zijn dagboekaantekeningen bewaard zijn gebleven voor de huidige generatie, zodat een ieder er mee kan doen wat hij of zij wil of niet.

Ik zie Marcus Aurelius bij het licht van een kaars ietwat onderuit gezakt zitten voor zijn tent schrijven. Nu en dan kijkt hij op om na te denken of te mijmeren. Terwijl als de ochtend komt de wereld om hem heen weer in brand staat door oorlog. Dat hij dan zijn taken als keizer weer moet oppakken. En weer daadkrachtig en direct moet handelen. Ver weg van zijn diepgaande filosofische gedachtegang over hoe hij de wereld ziet.

Lees minder

‘Nergens vindt de mens een kalmer of vredigere plek dan in zijn eigen ziel’

  • Sarah de Groot
  • 17/05/2023

Het boek is uitgevoerd in een hardcover en heeft een prachtige bindwijze. Het patroon van de cover is zwartwit. Het patroon doet mij denken aan het ...

Lees recensie

Het boek is uitgevoerd in een hardcover en heeft een prachtige bindwijze. Het patroon van de cover is zwartwit. Het patroon doet mij denken aan het universum: contrast, een tegenhanger, reflectie, een gedachtestroom die samenkomt. Er zit een leeslint in het boek die je als bladwijzer kunt gebruiken.

Het boek is verdeeld in 12 boeken. Ieder boek behandelt een eigen thema. De teksten zetten aan tot nadenken. Er staan werkelijk prachtige quotes in het boek: ‘Hoe snel verdwijnt alles! Ons lichaam verdwijnt in het heelal en de herinnering eraan verhuist naar de eeuwigheid.’

Wat mij vooral bij is gebleven, is dat de mens zich soms te veel laat afleiden en daardoor zichzelf kan verliezen. Het draait niet om de externe omgeving, maar om wat er zich in de kern van je eigen bewustzijn afspeelt. ‘De wereld is verandering, het leven een droom. ‘

Er wordt veel gesproken over een positieve mindset en de invloed die je daar zelf in hebt. Het boek motiveert je om de beste versie uit jezelf te halen en om situaties te accepteren zoals ze zich voordoen. Je niet te verzetten tegen de dingen waar je geen invloed op hebt en jezelf mee te laten voeren met de stroom van het leven. Tussen de regels door kun je nog veel meer uit de teksten halen. Het mooie aan dit boek is dat iedereen er uit kan halen wat voor diegene van toepassing is.

Dit boek is een parel voor in de boekenkast! Voor liefhebbers van filosofie en quotes is dit boek echt geweldig. De teksten in het boek nemen je mee op reis naar de kern van het bewustzijn. Het boek geeft je stof tot nadenken. Het activeert het voeren van een innerlijke dialoog. Het lezen van dit boek is een inspiratie voor de ziel.

Dit is een perfect boek om af en toe te pakken en een stukje uit te lezen en de gelezen teksten te laten bezinken. ‘Nergens vindt de mens een kalmer of vredigere plek dan in zijn eigen ziel.’

Lees minder

Het biedt wijsheid, daagt uit en zet aan het denken

  • Anneke Graf
  • 27/05/2023

Toen ik het boek ontving kreeg ik een artistieke indruk. De kaft met allemaal figuurtjes in zwart-wit doet aan als een kunstwerk. Een mooi patroon dat ...

Lees recensie

Toen ik het boek ontving kreeg ik een artistieke indruk. De kaft met allemaal figuurtjes in zwart-wit doet aan als een kunstwerk. Een mooi patroon dat nieuwsgierig maakt naar de inhoud. Totaal een leek op het gebied van filosofie werd ik er naartoe getrokken en begon ik met lezen. Marcus Aurelius schrijft wijsheden in de 10 dagboeken waarmee hij de ‘Stoa’ vertegenwoordigt. Na wat research ontdekte ik dat hij een grote vertegenwoordiger is van deze stroming.

Hij neemt je mee door de dualiteit van controle (die een mens over zichzelf als individu heeft) en overgave (alles buiten zijn macht, waarover geen controle kan worden uitgeoefend). Dat mag hem niet negatief beïnvloeden, maar hij mag dit leren aanvaarden en waarderen. De citaten, spreuken en korte verhaaltjes nemen je mee in allerlei invalshoeken en perspectieven van het leven met als rode draad het individu en hoe het zich kan verhouden tot alles buiten zijn wil. Tijdloos en zeer toepasbaar in deze tijd.

Je kunt het boek in één stuk doorlezen, daarvoor is het boeiend genoeg, maar je kunt het ook in delen lezen. Ik pakte elke dag het boek erbij las een aantal bladzijden en liet deze gedurende de dag op mij inwerken. Voor iedereen die graag kennis maakt met de filosofie en/of op zoek is naar een verdieping, houvast in levenshouding kan ik deze bundeling van harte aanbevelen. Het biedt wijsheid, daagt uit en zet aan het denken en geeft daarnaast ook handvatten om bepaalde ‘zaken’ aan te kunnen vliegen in het leven. Het heeft mij verwonderd en uitgeprikkeld om meer te gaan verdiepen in de filosofie.

Lees minder

Ik mis wel een goede inleiding

  • Theo Kauffman
  • 14/04/2023

Het omslag ziet er classicistisch uit. Dit betekent dat het gaat over Romeinse en Griekse teksten.

Het boek voldoet aan het stoïsche gedachtegoed ...

Lees recensie

Het omslag ziet er classicistisch uit. Dit betekent dat het gaat over Romeinse en Griekse teksten.

Het boek voldoet aan het stoïsche gedachtegoed van de Romeinse keizer Marcus Aurelius. Zijn zoektocht naar de zin van het leven en naar zelfverwerkelijking zal mijns inziens ook voor velen in deze rumoerige en onzekere tijd een inspiratiebron zijn.

Ik mis wel een goede inleiding over de stoïcijnse filosofie van de levenskunst. Dit laatste heb ik gelukkig gevonden in de colleges van Arnold Ziegelaar over de “Filosofie van wijsheid en levenskunst” Zijn colleges zijn in 2015 gebundeld in de ISVW uitgave “Aardse Mystiek”.

Het stoïcisme heeft een pantheïstische achtergrond d.w.z. de natuur en/of de kosmos is goddelijk van aard. Omdat de mens deel uitmaakt van de kosmos, behoort hij ook tot het goddelijk denken. Deze goddelijke rede is een hemelse gave die we in ons hebben. Het is iets transcendents en tegelijkertijd zit het in een deel van onszelf. Het erkennen van de transcendente waarde van het goed handelen in het leven geeft gemoedsrust en sereniteit in de laatste levensjaren. Mijn individuele natuur is verbonden met de Universele Natuur en dit wordt mooi geformuleerd in boek Negen (punt 9; pagina 124).

Een stoïcijn zijn betekent dat men zich bewust is dat hij deel uitmaakt van het geheel van rationele wezens en van de totaliteit die de kosmos is. Wanneer deze mens goeddoet of op een andere manier het gemeenschappelijk belang steunt, heeft hij gedaan waarvoor hij gemaakt is en heeft hij zichzelf gevonden. Dit wordt voltooid leven genoemd.

Heb alleen lief wat het Lot u geeft. Wat is er meer in harmonie met uw wezen? Zie verder: Boek “Vijf” punt 19.

Ik zal het boek zeker aanbevelen aan anderen, maar wel met de toevoeging dat je moet zoeken naar een compacte inleiding over het stoïcisme.

Lees minder

Romeinse mindfulness

  • Ynske
  • 18/12/2020

Ynske deelt haar leeservaring.

Het staat in een boekje om te ‘proeven’, die mindfulness. Dat boekje bestaat uit 12 hoofdstukken met de naam ...

Lees recensie

Ynske deelt haar leeservaring.

Het staat in een boekje om te ‘proeven’, die mindfulness. Dat boekje bestaat uit 12 hoofdstukken met de naam ‘boeken’. Voordat je schrikt: elk ‘boek’ heeft maar 12 bladzijden met uitspraken en overpeinzingen. Een boekje om mee op reis te nemen of bij je te hebben, voor momenten dat je over jezelf of over (het) leven nadenkt. Het boek is ontstaan terwijl de schrijver, Marcus Aurelius, op veldtocht(!) was. In zijn vrije tijd schreef hij het resultaat van zijn zelfreflectie op. In korte beschouwingen, vragen en aanwijzingen. Zelfreflectie met vragen als: ‘wat is mijn onderscheidingsvermogen (leidend beginsel),wat betekent het voor mij en waarvoor gebruik ik het?’ En stellingen: “de met rede begiftigde geest is in staat om zo door belemmeringen heen te gaan dat hij, in overeenstemming met zijn natuur, in vrijheid kan handelen.

Atoomtheorie

Het verbaasde me hoe actueel de uitspraken zijn die Marcus Aurelius bijna 2000 jaar geleden opschreef! Door hem ontdekte ik dat de atoomtheorie* toen al bestond. Sommige uitspraken raakten me, hielden me bezig. Thema’s als: de natuur, dood en leven. Lachen moest ik, toen ik adviezen ontdekte over waar wij nú ook/weer mee bezig zijn:  het bewust leven in het heden, in het nu. In verbinding met je lichaam, de natuur en je medemens.  Ja, toen ook al! Ik noem het daarom ‘Romeinse Mindfulness’. De droge, wijze manier om de mens te situeren en de ‘kort-door-de bocht’ opmerkingen van Aurelius werkten bij mij relativerend én verdiepend. Want waar gaat het om in dit, in ons, in mijn leven ?

Schepping in drieën                                                                                                                  

Marcus Aurelius  verdeelt de schepping in waarneming, gedachte en kennis. Deze drie werelden worden door de natuur bijeen gehouden. Het Woord, de Logos vormt de kern van elk menselijk wezen. De natuur is de ‘substantie’ waarin het Woord werkzaam is en maakt de manifestatie van de oneindige variatie in de schepping mogelijk. Hij houdt zich bezig met ethiek: geeft aanwijzingen hoe je je zo kan gedragen dat je in overeenstemming met de natuur leeft. In het hier en nu. Simpel zonder franje. Niet alleen zeggen maar doen. Daarbij noemt hij de intentie of het doen van een poging belangrijk.

‘Houd bij alles wat u doet alleen maar vast aan de wens om goed te zijn en herinner u dat uw intentie van belang is, hoe uw keus ook uitvalt.’

Twijfels                                                                                                                                                     

En hij is een gewoon mens met twijfels  over hoe wereld, natuur en kosmos in elkaar zitten. Die twijfels noemt hij door het hele boek. Zoals:

‘Is de wereld een geordend geheel of een mengelmoes van willekeurig bijeengebrachte delen die een zekere orde kennen?’

Naast twijfel is hij zeker van zijn verbondenheid met de natuur

‘of er nu afzonderlijke atomen zijn of een allesomvattende natuur, zeker is dat ik een onderdeel ben van het geheel dat door de natuur wordt bestuurd en dat ik hoe dan ook verbonden ben met aan mij verwante delen.’

Ruimte                                                                                                                                                    

Zijn twijfel gaf mij ruimte. Ik haak vaak af als mij verteld wordt hoe ‘het’ in elkaar zit. Nu intrigeert hij mij door zijn overpeinzingen: het kan zus of zo zijn en – nog leuker –  als a dan gebeurt er dit en als b dan dat. Zoals in:

‘Over sterven: verstrooiing als er sprake is van atomen, uitblussing of transformatie als het om één enkele eenheid gaat.’

Erkennen                                                                                                                                                  

In het eerste boek geeft hij erkenning aan zijn familie, de mensen om hem heen en de goden voor alles wat zij hem leerden. Waarden en wijsheden die hij zijn leven lang probeerde vorm te geven. Zoals:  jezelf blijven, authenticiteit, liefde, waarachtig zijn, volgens de natuur leven, vrijheid van meningsuiting en gelijkheid. Ze komen in het boek geregeld terug. Vaak met voorbeelden hoe de lezer dat in handelen kan omzetten.

Thema’s                                                                                                                                                  

Van de thema’s die mij raakten, bezig hielden, citeer ik uitspraken. Het lijkt  soms een verhaaltje, dat al lezend ontstond in al die uitspraken, mijmeringen en vragen van Marcus Aurelius. Ik vermeld ze apart want: thema’s en lijnen zullen ongetwijfeld voor iedere lezer anders zijn !

Natuur

De natuur van het heelal ontving een impuls tot het scheppen van orde en alles wat wij nu zien volgt die impuls Het universum is één enkel levend organisme, met één substantie en één ziel. Bedenk dat alle dingen herleid kunnen worden tot één enkel bewustzijn en dat de natuur alle dingen tot stand brengt vanuit één impuls De natuur van het universum heeft buiten zichzelf niets. Het wonderbaarlijke van haar toverkunst is dat zij in haar eigen substantie, het enige waarover zij beschikt, iets dat vervallen, oud en onbruikbaar is, weer tot iets nieuws en jongs transformeert Alle mensen maken deel uit van de geest en de goddelijke* vonk. Laat zien dat je ziel, die Zeus* als een brokstukje van zichzelf aan ieder mens als gids en leider mee heeft gegeven, tevreden is met wat haar is toe bedeeld, wat van hem wordt verlangd. Dit goddelijke is de lichtende kennis en rede in de mens

Dood 

Net als de geboorte is de dood een mysterie van de natuur. Voor een denkend wezen is de dood niet in strijd met de levensfasen of met de betekenis en opzet van het bestaan Hoe snel verdwijnt alles! Ons lichaam verdwijnt in het heelal en de herinnering eraan verhuist naar de eeuwigheid. De dood is trouwens niet alleen een natuurlijk proces, maar komt ook de natuur ten goede Men moet niet alleen bedenken hoeveel lichamen er zijn begraven, maar ook hoeveel levende wezens mens en dier tot voedsel dienen Wie de dood vreest is bang dat zijn waarneming ophoudt of verandert. In het eerste geval houdt ook zijn waarneming van pijn op en in het tweede geval ontstaat er alleen een andere vorm van waarneming en dus een ander leven

Mindfulness

Oefen u erin alleen het leven te leiden dat van u is, dat wil zeggen in het heden, in het nu Doe alles alsof het het laatste van uw leven is. Mensen zoeken rust op het platte land, de kust of de bergen. Dat is onnodig, want u kunt u op elk gewenst moment in uzelf keren U bent op drie manieren verbonden*:

  • Met het u omhullende lichaam
  • Met de goddelijke oorsprong waaruit alles voortkomt
  • Met uw medemensen

We vergeten dat voor iedereen alles is zoals wij het opvatten en dat iedereen alleen in het heden kan leven en alleen het heden kan verliezen

Doen 

Wees de God die in u is, wees de meester van een levend wezen, krachtig, volwassen Voor de ontwikkeling van een edele geest is niets zo geschikt als een systematisch en waarheidsgetrouw onderzoek van alles wat wij gedurende ons leven tegen komen. Onderzoek deze dingen zodat u zich een idee kunt vormen van het geheel waartoe zij behoren, van het nut dat zij hebben en van wat zij betekenen voor het universum en voor de mens Nergens vindt een mens een kalmer plek dan in zijn eigen ziel.Wie die plek in zichzelf vindt en zijn aandacht erop richt, vindt onmiddellijk diepe vrede Door steeds weer terug te vallen op uw innerlijke harmonie, zult u er hoe langer hoe meer beheersing over krijgen Onderzoek wat voor u de betekenis is van het ‘redelijk principe’. Wat is dan uw geesteshouding ? Toch niet die van een kind, een opgeschoten jongen, een bakvis, een tiran een huisdier of een wild beest ? Streef altijd naar een geleidelijke verandering en verlang nooit het onmogelijke. Waar dient u dan naar te streven ? Naar het doen van de poging zelf Weg met de armetierige vorm van leven met gejammer en na-aperij. Waarover maakt u zich druk?

Gemeenschap 

De geest van het universum heeft de gemeenschap als uitgangspunt. Het goede van een met rede begiftigd wezen ligt in zijn deelname aan de gemeenschap, want het is ons lang geleden duidelijk gemaakt dat wij geboren zijn tbv de gemeenschap Het is kenmerkend voor de mens dat hij zich ervan bewust is dat hij voor de gemeenschap werkt De mens die zich afscheidt van zijn medemens is afgesneden van de gemeenschap. Een tak wordt door iemand anders afgehakt, maar de mens scheidt zichzelf van zijn naaste door zich in haat van hem af te keren Wij verliezen uit het oog hoe verwant het individu is aan de hele mensheid. De mensheid is geen band van bloed en zaad, maar een geestelijke band. We vergeten dat ieders geest voortkomt uit God en daardoor goddelijk is en dat niemand enig bezit heeft.

Wijsheid

Voor iemand die daarvoor gevoelig is en een dieper inzicht heeft in de kosmos zal er bijna niets zijn dat niet op een specifieke manier een zekere schoonheid verleent aan het geheel De betekenis van dingen, zien wat er gedaan moet worden begrijpen wij immers niet met onze ogen, maar met een andere manier van zien Dring diep door in de substantie van uzelf. Daar ligt de bron van het goede, die het vermogen heeft altijd op te borrelen, zoalng u blijft graven De tijd is een rivier die alles wat er is geschapen meevoert in zijn bruisende stroom Opzettelijk nagestreefde eenvoud is als een kromme tak die niet meer recht wil worden

Simpel

Bent u geboren om te leven of om geleefd te worden? Met alles wat op uw weg komt zijn er twee mogelijkheden: u kunt het aan of u kunt het niet aan, dus doe het of maak er geen probleem van Wanneer u merkt dat u uit de koers raakt en het roer niet recht kunt houden, wijk dan in alle gemoedsrust uit naar de wateren waar u dat wel kunt Hou op met uw loze gepraat over hoe een goed mens behoort te zijn: wéés er een. Wees deel van één boom, maar ontplooi u op uw eigen manier.

*Atoomtheorie Democritus (460 v. Chr.) betwistte het overwicht van de rationele kennis en ontwikkelde de atoomtheorie

*Zeus Naast Zeus geloofde Marcus Aurelius in verschillende goden naast ‘onze God van het christendom

*Drievoudige verbinding Deze komt ook voor in het hindoeïsme via THK (zie blog: De wens van water – een project op basis van THK)

Lees minder
Inhoud ➔

Woord vooraf bij deze vertaling 6

Over Marcus Aurelius Antoninus en zijn ‘Overpeinzingen’ 9

Boek een 12
Boek twee 24
Boek drie 33
Boek vier 45
Boek vijf 63
Boek zes 81
Boek zeven 101
Boek acht 120
Boek negen 139
Boek tien 155
Boek elf 172
Boek twaalf 188